Politiek

De politieke heerschappij over Indonesië was in het begin van de negentiende eeuw van de VOC overgegaan naar de Nederlandse regering. Om de winst te vergroten werd het Cul-tuurstelsel ingevoerd, een serie maatregelen die de planters in staat stelde waardevolle landbouwproducten te verbouwen, in plaats van alleen voedingsmiddelen zoals rijst. Daarbij werd een belastingstelsel ingevoerd waarvan de ambtenaren volgens een commis-siesysteem werden beloond. De combinatie van deze twee maatregelen veroorzaakte een wijdverbreide corruptie, die resulteerde in grote armoede en hongersnood onder de inheemse bevolking. Douwes Dekker (Multatuli) schreef Max Havelaar als een aanklacht tegen het misbruik van het cultuurstelsel, tegen herendiensten, en tegen plichtsverzuim door Nederlandse ambte-naren in Nederlands-Indië. Tot Dekkers frustratie werd het werk als zodanig niet serieus genoeg genomen maar het boek maakte van Multatuli meteen een bekende schrijver. Naast de aanklacht was er nog een ander motief voor Multatuli om dit boek te schrijven. Na zijn ontslag als assistent-resident in Nederlands-Indië was Multatuli tot bittere armoede vervallen. Hij hoopte op eerherstel en een nieuwe ambtelijke functie in de kolonie. Hij was zelfs bereid van publicatie af te zien, indien door de toenmalige regering aan zijn wensen zou worden voldaan. In een brief aan zijn vrouw Tine gedateerd 20 november 1859 licht hij dat toe. Die wensen hielden onder andere in dat hij op Java tot resident werd benoemd, herstel van zijn diensttijd zodat hij gewoon pensioen zou krijgen over die jaren, een ruim voorschot en hij wilde benoemd worden in de orde van de Nederlandse Leeuw. Dat lintje zag hij vooral als eerherstel en als een blijk van erkenning. In de onderhandelingen werd Dekker eene convenable betrekking aangeboden in West-Indië, in ruil voor het ach-terhouden van het boek. Maar dat was Dekker niet genoeg. In een brief aan koning Willem III schrijft Dekker dat hij het aanbod afgewezen heeft. "of de koffieveilingen van de Nederlandse Handelmaatschappij" Multatuli had vele redenen om voor deze ondertitel te kiezen. Zo was het in de negentiende eeuw gebruikelijk om een ondertitel te gebruiken en deze is gebruikt om de ironie van Multatuli naar voren te brengen. De lezer werd op het verkeerde been gezet en bleef met de vraag zitten of dit werk wel of geen fictie was. In het boek komt deze ironie verder naar voren doordat ook Droogstoppel wordt erdoor misleid. Hij schrijft dat het boek de koffieveilingen van de Nederlandse Handelmaatschappij zal gaan heten, een onderwerp dat hem zeer interesseert, maar gaandeweg merkt hij dat het boek daar niet over gaat. een andere reden is dat de Nederlandse Handelmaatschappij op deze manier voor Dekker het symbool voor de onderdrukking en uitbuiting van de Javaan en de koloniale politiek staat. In de tijd dat het werk geschreven werd was er veel te doen rondom koffie en Multatuli speelde in op de actualiteit. Multatuli wilde gelezen worden, en greep daarvoor elk middel aan: de ondertitel trok de aandacht, en verleidde lezers om het boek aan te schaffen en te lezen.

Komt het nog goed met Amerika? Ook veel Amerikanen zien wat zich in hun land afspeelt met afgrijzen aan. In de politiek gaat het om de vraag wie het meeste lawaai maakt en tegenstanders het ergst beledigt. Hoe moet dat nu verder? In De verdeelde staten van Amerika laat Charles Groenhuijsen zien dat er twee revoluties gaande zijn in de VS. Er is de rechtse revolutie van de Republikeinen en Donald Trump, met haar vlucht naar het extremisme: tegen lhbtiq+, tegen klimaatbeleid, en godsdienst gaat boven alles. En er is de revolutie van de jonge generatie: meer tolerantie en minder godsdienst. Jongeren bouwen aan hun eigen, nieuwe Amerika en zijn steeds belangrijker in het stemhokje. In 2024 zal het er meer dan ooit om spannen welke groep aan het langste eind trekt.

26 september 1781. Inwoners van de Republiek zijn in rep en roer. Die nacht is het pamflet Aan het volk van Nederland verspreid: een aanklacht tegen de schrijnende ongelijkheid, voortwoekerende corruptie en ondemocratische macht van de Oranjes. Het schotschrift is de aanstoot tot de Patriottenstrijd, die nog altijd als beginpunt van onze huidige democratie gezien kan worden. Pas een ruime eeuw later wordt duidelijk wie de auteur van het explosieve pamflet was: Joan Derk van der Capellen. In De Burgerbaron vertelt Luc Panhuysen het opzienbarende en vaak vergeten verhaal van de Overijsselse edelman. Hij neemt de lezer mee naar een tijd waarin het volk ver buiten de politiek werd gehouden, regenten zich in achterkamertjes verschansten en conflicten niet zelden in de doofpot belandden. Zoals alleen hij dat kan, wekt Panhuysen Joan Derk tot leven en laat hij zien hoe één man de geschiedenis eigenhandig een democratischere kant op stuurde.

In 2011 belandde Ybeltje Berckmoes tot haar eigen verbazing als VVD-Kamerlid op het Binnenhof. Ze was geen beroepspolitica en zou het ook nooit worden. Ze beleefde Den Haag als een Alice in Wonderland, viel van de ene in de andere verbazing. Ervaringen die de basis vormden voor dit boek, zoals een bizar gesprek in het Torentje over de liefde. Nooit heeft ze kunnen wennen aan deze wereld van backstabbing, schone schijn en integriteitsschandalen; gênante affaires die altijd ijlings moesten worden afgedekt. Bij de liberalen - zo leerde Ybeltje - draait alles om beeldvorming. De invloed van de afdeling Voorlichting in de fractie is uitgesproken dominant. Zelfs politieke standpunten worden door Voorlichting ingestoken.Al mag je, wanneer het erop aankomt, zelf de kastanjes uit het vuur halen. Het staat letterlijk in een interne notitie: 'Voorlichting loopt met u mee tot het ravijn, maar we springen niet.' De gemiddelde Nederlander typeert de VVD als een partij van ordinaire graaiers, zo bleek uit eigen VVD-onderzoek. Deze uitslag werd angstvallig binnenskamers gehouden. Problemen worden niet bij de wortel aangepakt. De kadaverdiscipline in de fractie voorkomt dat Kamerleden zeggen wat ze werkelijk vinden. Hoe dat werkt, inclusief alle trucjes, wordt in 'Voorlichting loopt met u mee...' voor het eerst naar buiten gebracht, aan de hand van interne communicatiestukken. Ybeltje zag het als haar plicht de kabinetsperiode uit te zitten. Of de noodzakelijke cultuuromslag er komt? Misschien, maar dan zonder Ybeltje. Zij heeft inmiddels haar lidmaatschap van de VVD opgezegd.Vanaf 2011 was Ybeltje Berckmoes (1967) bijna zes jaar VVD-Kamerlid. Daarvoor zat ze voor de VVD in de gemeenteraad van Den Helder en had zij een carrière als marketing- en salesmanager in de farmaceutische industrie. Ze woont in Julianadorp met man, twee zonen, acht kippen (geen haan), een zwarte herdershond en twee poezen.

In Noord-Korea bepaalt de staat waar je woont, wat voor werk je doet, welke sport je beoefent, wat je eet en of je eet. Het land van Kim Jong-Un is voor buitenstaanders zo mysterieus dat er vaak lachend over wordt gedaan. Maar hoe is het om hier te leven en te overleven? In 'Noord-Korea ontmaskerd' krijgt de lezer een blik achter de schermen van deze totalitaire staat. Aan de orde komen de levens van de grote leiders, de giftige mix van ideologieën, het misdadige controle- en gevangenissysteem, de voortdurende periodes van hongersnood, de levensgevaarlijke ontsnappingen uit Noord-Korea en de strijd tegen de vijand binnenin: christenen. In dit boek trekt Jan Vermeer het masker van Noord-Korea af; een must read voor iedereen die dit verborgen en moeilijk te doordringen land wil leren kennen en begrijpen.

Boris Jeltsin maakte van Rusland een soort monarchie. Hij zette op de laatste dag van 1999 zijn kroon op het hoofd van Vladimir Poetin. De KGB-kolonel vervolmaakte de rol van gekozen monarch en autocraat. Hij plantte na acht jaar een kroon op het hoofd van Dmitri Medvedev en maakte hem daarom onderkoning. Zelf omkleedde Poetin zich met de hermelijnen mantel van de nationale leider. Macht in Rusland hangt al eeuwen aan een persoon. De hofhouding van de monarch verdeelt onderling de rijkdommen van Rusland. Wie in de hofhouding afwijkend gedrag vertoont ontmoet de ijzeren hand van de monarch en riskeert verbanning of opsluiting.De oppositie krijgt wat speelruimte in de marge van de samenleving, maar moet niet proberen uit die speeltuin te ontsnappen. Het parlement, rechtbanken en de pers zijn konings dienaren. Het leven in Poetins monarchie heeft een hoog absurditeitsgehalte. Het straatvechtertje uit Leningrad is eerder een filmster uit een derderangs vechtfilm dan een nationale leider met koninklijke verfijning. Het spel om de persoonlijke macht prevaleert in het Kremlin. Ik ben er ooggetuige van en registreer het koningsdrama dat zich dagelijks voor mijn ogen afspeelt in verbazing.Vladimir Poetin - Het koningsdrama werd vrijdagmiddag 28 oktober 2011 gepresenteerd in Nieuwspoort en overhandigd aan staatssecretaris Ben Knapen van het ministerie van Buitenlandse Zaken, de dag daarvoor was de eerste druk al op en verscheen de tweede een dag later nog voor de boekpresentatie.Peter d'Hamecourt woont en werkt al 23 jaar in Rusland. Hij bediende vanuit Moskou jarenlang de Nederlandse publieke omroep (NOS, Nova, Een Vandaag en vele radioprogramma's en de Belgische publieke omroep VRT. Voor Conserve is dit zijn zesde boek. Hij geldt in Nederland en België als de Ruslandexpert bij uitstek.

In het najaar van 2007 wordt Mart de Kruif gevraagd om als generaal-majoor de leiding op zich te nemen van de International Security Assistance Force (ISAF) in Zuid-Afghanistan. Voor Nederland bestaat Afghanistan op dat moment vooral uit Uruzgan, waar een Nederlandse taskforce is gelegerd, maar dat is slechts een kleine provincie in een uitgestrekt gebied waar uiteindelijk 45.000 militairen uit 24 landen actief zullen zijn. De Kruif zegt ‘ja’, maar pas daarna dringt tot hem door hoe enorm de taak is die hij op zich heeft genomen. Een jaar lang verblijft hij in een prachtig maar verscheurd land. Het is een ervaring die hem definitief zal veranderen, als militair en als mens. In dit boek probeert hij deze ervaring invoelbaar te maken: ‘Het is de wereld zoals ik die heb beleefd, gezien, gevoeld, geroken en gehoord. Van de oneindige intensiteit van het zonlicht tot de in de zintuigen gebrande geur van het hospitaal. De stank van zweet vermengd met de zoetheid van vers fruit. De doodsangst in de ogen van een collega en de humor die ons overeind hield.’ Zandhappen is een persoonlijke getuigenis over kameraadschap en rivaliteit, verantwoordelijkheid en faalangst, internationale samenwerking en onderling onbegrip. Mart de Kruif (1958) is voormalig commandant Landstrijdkrachten. Als militair diende hij 39 jaar in de Koude Oorlog en in missies. Momenteel is hij programmamanager van de Stichting Coördinatie 75 jaar Vrijheid en voorzitter van de organisatie van de Invictus Games 2020.

Na de moord op Pim Fortuyn in 2002 verloor de lpf, de politieke partij die begin deze eeuw hard op weg was de grootste van Nederland te worden, niet alleen haar naamgever maar ook haar grote blikvanger. Plots stonden alle camera's gericht op zijn politieke nazaten, zesentwintig lpf-Kamerleden die elkaar nauwelijks kenden. Verweesd, onervaren maar vol bravoure besloten ze het avontuur aan te gaan en mee te gaan regeren. Het bleek het startpunt van een turbulente politieke soap waar hoogoplopende onderlinge ruzies uiteindelijk leidden tot de ondergang van de partij.Vijftien jaar na Fortuyns dood zocht Joost Vullings deze oud-lpf-Kamerleden op om terug te blikken op die roerige periode. Wat was er zo bijzonder aan Fortuyn? Wat ging er fout? Welke rol speelden de media?In De kinderen van Pim schetst Vullings een fraai beeld van de krachtige karakters van deze oud-Kamerleden. Hij brengt in kaart wat er is overgebleven van Fortuyns ideeën, wat de actuele zorgen van rechts Nederland zijn en hoe de oud-lpf'ers oordelen over Geert Wilders, de populistische erfopvolger van Fortuyn.

‘Rivalen in het beloofde land’ van Jan-Auwke Diepenhorst vertelt de geschiedenis van de lange strijd tussen Joden en Palestijnen, die al sinds de oudheid samen het gebied bewoonden dat voor beiden ‘het beloofde land’ werd. Aan de hand van acht biografieën van belangrijke voorvechters voor een eigen staat beschrijft ‘Rivalen in het beloofde land’ chronologisch hun geschiedenis van de oudheid tot nu. Deze voorvechters zijn Flavius Josephus, Theodor Herzl, Chaim Weizmann, Jacob Israël de Haan, Moefti Amin al-Hoesseini, David Ben-Goerion, Golda Meir en Yasser Arafat.

Moderne wapens, internationale conflicten en toenemend wantrouwen vormden aan het einde van de negentiende eeuw een gevaarlijk huwelijk. Om die dreigende geweldsspiraal te beteugelen kwam in 1899 en 1907 een bont gezelschap van diplomaten, juristen en activisten bijeen in Den Haag. Op twee internationale vredesconferenties werkten zij aan verdragen en organisaties die tot een vreedzamere wereld moesten leiden. In grootsheid en ambitie waren de conferenties ongeëvenaard voor even was Den Haag het centrum van de wereld. Aan de hand van sleutelfiguren als de beroemde vredesactivist Bertha von Suttner en de trotse Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Willem Hendrik de Beaufort, vertelt BenjaminDuerr het verhaal van de twee geruchtmakende conferenties. Hij laat zien hoe zij streden voor ontwapening, regels in tijden van oorlog en de oprichting van internationale rechtbanken, maar ook hoe hun idealisme botste met de realpolitik van grootmachten. Na twee wereldoorlogen bestempelden velen de Haagse conferenties als mislukt, maar in De droom van Den Haag laat Duerr met overtuiging zien dat hier het fundament werd gelegd voor de wereldorde van vandaag

De Europese integratie nam een vlucht met de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) in 1950. Maar waarom gebeurde dat juist toen? En waarom op die manier? Om deze vragen te beantwoorden gaat Mathieu Segers terug in de tijd, op zoek naar een fenomeen dat toen nog een idee uit de toekomst was. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog ontsprong uit de dreiging van een groot naderend onheil een ideeënstroom, die na een meanderend begin steeds wilder werd en uiteindelijk met de EGKS in 1950 gekanaliseerd kon worden. De hoofdrolspelers zijn de centrale figuren in het denken, de politiek en het beleid met betrekking tot Europa. Omdat we velen ervan niet (meer) kennen, bevat het verhaal hierdoor ook de verborgen geschiedenis van het ontstaan van een wijdvertakte, meestal informele trans-Atlantische gemeenschap die zo invloedrijk werd dat zij de ontwikkelingen van het naoorlogse Westen stuurde. Met grote eruditie en in zijn volle breedte en diepte vertelt Segers het onbekende verhaal van de ontstaansgeschiedenis van de Europese integratie, in een tour de force die politieke, diplomatieke, economische, culturele en contemporaine geschiedenis met elkaar verbindt. Mathieu Segers (1976-2023) was hoogleraar eigentijdse Europese geschiedenis en Europese integratie aan de Universiteit van Maastricht, columnist van Het Financieele Dagblad en De Groene Amsterdammer en veelgevraagd commentator in de media. Eerder verschenen van zijn hand Waagstuk Europa (2014) en Europa en de terugkeer van de geschiedenis (2016). Reis naar het continent (6de druk) werd bekroond met de PrinsjesBoekenPrijs als beste politieke boek van 2013.

26 september 1781. Inwoners van de Republiek zijn in rep en roer. Die nacht is het pamflet Aan het volk van Nederland verspreid: een aanklacht tegen de schrijnende ongelijkheid, voortwoekerende corruptie en ondemocratische macht van de Oranjes. Het schotschrift is de aanstoot tot de Patriottenstrijd, die nog altijd als beginpunt van onze huidige democratie gezien kan worden. Pas een ruime eeuw later wordt duidelijk wie de auteur van het explosieve pamflet was: Joan Derk van der Capellen. In De Burgerbaron vertelt Luc Panhuysen het opzienbarende en vaak vergeten verhaal van de Overijsselse edelman. Hij neemt de lezer mee naar een tijd waarin het volk ver buiten de politiek werd gehouden, regenten zich in achterkamertjes verschansten en conflicten niet zelden in de doofpot belandden. Zoals alleen hij dat kan, wekt Panhuysen Joan Derk tot leven en laat hij zien hoe één man de geschiedenis eigenhandig een democratischere kant op stuurde.

Of het nu gaat om het klimaat, racisme, vrouwenrechten of de oorlog in Gaza: overal ter wereld gaan mensen weer de straat op om op een geweldloze manier te demonstreren. In Protesteren voor beginners neemt Lodewijk van Oord de lezer mee in de geschiede nis van het vreedzame verzet tegen oorlog, geweld en onrecht. De basisprincipes die ko medieschrijver Aristofanes in de Griekse Oudheid beschreef blijken in de twintigste-eeuwse praktijk van Mahatma Gandhi en Martin Luther King nog even toepasbaar. Hoe wérkt geweldloos verzet? Waarom is de ene protestbeweging succesvol en de andere niet? Van Oord vraagt zich ook af waarom sommige verzetsleiders, zoals Nelson Mandela, wel voor geweld kozen en waarom vreedzame demonstraties soms toch ontaarden in geweld en wetteloosheid. Welke rol speelt de heersende macht in dit proces? En waarom is humor zo belangrijk om het protest in leven te houden? Protesteren voor beginners is een prikkelend essay dat de deur opent naar een her waardering van het recht in opstand te komen tegen onrecht en te strijden voor een vrije en rechtvaardige samenleving.

Een geopolitieke speler worden op het wereldtoneel, dat is het streven van de Europese Unie. Maar wat is geopolitiek eigenlijk? En kan de Europese Unie haar torenhoge ambities wel waarmaken, of getuigen ze van hoogmoed? Is ze in staat haar vaak hopeloze interne verdeeldheid te overwinnen om een gemeenschappelijk geopolitiek belang te formuleren? Is ze bereid economische belangen ondergeschikt te maken aan strategische? Dreigt ze zich niet te vertillen aan de beloofde geografische uitbreiding met Oekraïne en vele andere Oost-Europese landen? Kan de Europese Unie zich in een steeds grimmiger wereld zelfstandig verdedigen of is ze zonder Amerikaanse steun machteloos? Wat zijn de geopolitieke belangen die op het spel staan in de relatie van de Europese Unie met Rusland, Afrika, China en de Verenigde Staten? Tom de Bruijn gaat in op al deze kritische maar pertinente vragen, waar hij in de praktijk zelf nauw bij betrokken was. Vanuit historisch en persoonlijk perspectief laat hij zien dat de Europese Unie niet in de wieg is gelegd voor geopolitiek en welke obstakels moeten worden opgeruimd wil ze een geloofwaardige en doortastende politieke grootmacht worden.

Publieke onvrede woekert al tientallen jaren, maar kiezers in de westelijke wereld slaan nu massaal rechtsaf. Ze hebben genoeg van jarenlange ongeregelde immigratie, vooral vanuit het Nabije Oosten en uit Afrika. Overmatige immigratie zet de verzorgingsstaat onder druk. Veiligheid en welvaart staan op het spel, de samenhang in de samenleving verdwijnt. Eppink beschrijft in rake, heldere taal wat er zich in de achterkamers van de rechtse wind afspeelt. Hij volgt de politieke omwenteling al decennialang van binnenuit, als journalist, als politicus en als politiek adviseur: in Brussel, Straatsburg, Den Haag en New York. In ‘RECHTSOMKEERT’ maakt Eppink een unieke reis door de geschiedenis van het heden, door Europa en vooral door Nederland. Wie zijn de kopstukken op rechts; wie is succesvol en wie niet? Waarom haakt links volledig af? En: wát te doen? Wat nu nog vooral een kiezersopstand is, kan immers ontaarden in een revolutie op straat – de voortekenen zijn er al. Derk Jan Eppink (1958) studeerde rechten in Amsterdam, werkte als journalist in Nederland en België en als columnist in de Verenigde Staten. Hij was politiek adviseur van Europees commissaris Frits Bolkestein, was lid van het Europees Parlement, en recentelijk van de Tweede Kamer.

De wereldorde zoals die vorm kreeg na WOII lijkt op haar grondvesten te daveren. Toen, acht decennia geleden, werd er hoopvol gesproken over het streven naar wereldvrede. Dat bleek een ijdele hoop. Maar wanneer de Berlijnse Muur viel en een nieuwe wind door de internationale politiek waaide, leefde die verwachting toch weer op. In West-Europa raakten we gewend aan vrede. De schok was voor velen dan ook groot toen we opnieuw met oorlog werden geconfronteerd op het Europese continent. Hoe zijn we hier aanbeland? In dit boek schetst Ria Laenen een hele reeks ontwikkelingen die hun stempel drukten op de internationale politiek in de periode tussen de Tweede Wereldoorlog en vandaag. Op die tocht doorheen de tijd en langs tal van verschillende plekken in de wereld, van Cuba tot Cambodja, van Stalingrad tot Sierra Leone, zal het de lezer duidelijk worden dat eensgezindheid nooit vanzelfsprekend was. Er was altijd wel ergens oorlog, maar ook altijd wel ergens een heel klein beetje vrede.

In Tijd is een leeuwerik neemt Hilbrand Rozema de lezer mee langs de randen én de rafelranden van Nederland. Hij observeert en registreert, en geeft een stem aan mensen buiten de Randstad. Hij diept kleine geschiedenissen op, beschrijft wat mensen vinden van de natuur om zich heen, hoe ze geloven, en vertelt over de tradities en gebruiken in het gebied. En dan gaat het niet over de meest welvarende plekken. Plaatsen die onder de blauwe plekken zitten, hebben ons veel te vertellen. Hoe is het bijvoorbeeld in Weiteveen (dubbele moord) en Harskamp (demonstratie tegen asielzoekers), in de Zak van Zuid-Beveland (drugssmokkel) of op een quarantainestation in Heijplaat? Of hoe voelt het om rond te lopen op een onbewoond eiland in de Waddenzee? Tijd is een leeuwerik is een caleidoscopische reisgids en een ode aan ons rijk gevarieerde Nederland. Hilbrand Rozema (Groningen, 1971) is journalist en auteur. In 2024 is hij genomineerd voor De Tegel, de belangrijkste journalistieke prijs van Nederland.

‘Wij willen onze tegenstanders niet een beetje afbreuk doen of hen een beentje lichten. Wij willen hen enkel maar vernietigen.’ Dit was de officiële toon van de publicaties van Anton Musserts Nederlandsche Nationaal-Socialistische Uitgeverij NENASU. De propagandamachine van de NSB gaf naast de weekkrant Volk en Vaderland boeken, brochures en andere periodieken uit. Mussert verdiende tonnen met zijn uitgeversactiviteiten. Zwarte propaganda laat NSB’ers zelf aan het woord om de politieke geschiedenis van hun beweging en de uitgeverij te schetsen. De honderden citaten van voor- en tegenstanders plaatsen de lezer midden in het politieke debat van de periode tussen 1934 en 1945. Daarbij komen de intriges, belastingontduiking, machtsmisbruik en zelfs zwarte handel in drukpapier aan de orde. Terwijl NSB’ers verzetsstrijders opspoorden en sneuvelden aan het oostfront verschenen verzetskranten op door NENASU verkocht papier. Wat waren de concrete politieke standpunten van Musserts beweging? Hoe antisemitisch was de NSB? Het onderzoek van de schrijver onthult aan de hand van NENASU-publicaties dat de NSB veel radicaler was dan bepaalde moderne historici doen geloven.

In de buitenbaan van het geopolitieke strijdgewoel, knettert het van diplomatieke bedrijvigheid. In de voor- en achterkamers van de macht, bereiden topdiplomaten belangrijke politieke beslissingen voor, bouwen ze bruggen of ruimen ze puin. Dealmakers, bemiddelaars, strategen, netwerkers… Diplomaten komen in vele vormen en gewichten, maar hun rol en hun invloed zijn cruciaal in de relaties tussen wereldleiders en de bepaling van hun beleid.In Logboek van een topdiplomaat blikt Johan Verbeke terug op de meest markante passages uit zijn diplomatenbestaan en gunt hij ons een unieke en persoonlijke blik op het diplomatieke leven en werk achter de gepolijste façades van de wereldpolitiek. Een ervaringsboek over vallen en opstaan, succes en verwondering, macht en invloed in de catacomben van de internationale betrekkingen dat leest als een politieke thriller.Over de auteurJohan Verbeke was gedurende 35 jaar Belgisch diplomaat. Hij studeerde rechten en filosofie aan de universiteit van Gent en internationaal recht aan Yale. Als diplomaat was hij eerst actief in het Midden-Oosten, Afrika en Zuid-Amerika. Later werd hij in ons land woordvoerder bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken en kabinetschef van twee Belgische ministers van Buitenlandse Zaken. Nadien vertegenwoordigde hij België bij de VN in de Veiligheidsraad in New York en was hij Speciale VN-Gezant in Libanon en Georgië. Zijn carrière werd voortgezet als ambassadeur in Londen en afgewerkt in Washington. Sindsdien is Johan Verbeke professor aan de universiteiten van Brussel, Gent en Parma, waar hij de cursussen ‘Diplomatie’ en ‘Internationale Onderhandeling’ doceert. Johan Verbeke was directeur-generaal van het Egmont Instituut, en is er nog steeds als Senior Fellow aan verbonden.

De meeste mensen kennen de Dominicaanse Republiek vooral als zonnige vakantiebestemming. Dat het land een rijke en roerige geschiedenis kent is bij de meesten onbekend. Die turbulente periode begon al vlak na de aankomst van Columbus in 1492. Anacaona was toen één van de leiders van de vreedzame inheemse bevolking (Taínos). Zij stond bekend om haar schoonheid en was zeer ontwikkeld. Tijdens de eerste jaren van de Spaanse overheersing groeide zij uit tot de meest invloedrijke leider van de inheemse bevolking op het eiland. Een status die zij met een gewelddadige dood moest bekopen. De Spanjaarden waren uitsluitend geïnteresseerd in de rijkdommen, die op het eiland te vinden waren. Als gevolg van hun slechte behandeling waren de Taínos binnen 60 jaar zo goed als uitgestorven. De erfenis die zij nalieten werd 500 jaar lang een aaneenschakeling van dictaturen, oorlogen, invasies en staatsgrepen, terwijl de bevolking leed onder een schrijnende armoede. Een andere zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Dominicaanse Republiek was het schrikbewind van Trujillo. In de vorige eeuw was hij 30 jaar aan de macht en nam zijn opgelegde persoonsverheerlijking absurde vormen aan.

In ‘Toen Marx nog in de mode was’ geeft Kees van der Pijl een documentair en ironisch, soms ontroerend verslag van het universitaire milieu en de internationale conferenties die hij tussen 1974 en 1992 bezocht. In 14 hoofdstukken ‘waar gebeurde fictie’ schetst hij de tijdgeest in die jaren. Aanvankelijk lag aan de universiteit de ‘burgerlijke’ wetenschap onder vuur van studenten met een varkensleren jas van het Waterlooplein (‘Je was tenslotte pas een echte marxist met zo’n jas’). Velen bekeerden zich tot de idealen van het socialisme en een aantal, inclusief de schrijver, vonden hun weg naar de CPN. Ook geheim agenten van de CIA, BVD en zelfs de KGB waren actief in dit milieu, met vaak onverwachte opdrachten. In de jaren 80 doofde de revolutionaire vlam met het oprukken van de managementcultuur aan de universiteiten .De perestrojka van Sovjetleider Gorbatsjov, die een einde maakte aan de Koude Oorlog, luidde echter ook het einde in van het staatssocialisme. De schrijver was getuige van een laatste poging om het socialisme te redden. de val van de Sovjet-Unie in december 1991 maakte aan alle illusies een einde. Intussen haastten veel ‘revolutionairen’ zich om boete te doen over hun vermeende misstappen. Ze werden pleitbezorgers van het kapitalisme en de NAVO. Kees van der Pijl bleef onvermoeibaar nieuwe wegen zoeken om zijn eigenzinnig kritisch engagement vorm te geven.Kees van der Pijl (1947) was tussen 1973 en 2000 docent Internationale Betrekkingen aan de Universiteit van Amsterdam. Daarna was hij hoogleraar aan de Universiteit van Sussex in Engeland. In de coronacrisis en tijdens de Oekraïne-oorlog werd hij een bekend commentator in de alternatieve media en publiceerde hij Pandemie van de Angst (2021) en De tragedie van Oekraïne (2023). Van deze boeken verschenen ook Duitse, Engelse, Franse, Russische, Portugese, Italiaanse en Poolse vertalingen. Naast zijn wetenschappelijk werk schreef hij drie romans.

Of het nu gaat om het klimaat, racisme, vrouwenrechten of de oorlog in Gaza: overal ter wereld gaan mensen weer de straat op om op een geweldloze manier te demonstreren. In Protesteren voor beginners neemt Lodewijk van Oord de lezer mee in de geschiede nis van het vreedzame verzet tegen oorlog, geweld en onrecht. De basisprincipes die ko medieschrijver Aristofanes in de Griekse Oudheid beschreef blijken in de twintigste-eeuwse praktijk van Mahatma Gandhi en Martin Luther King nog even toepasbaar. Hoe wérkt geweldloos verzet? Waarom is de ene protestbeweging succesvol en de andere niet? Van Oord vraagt zich ook af waarom sommige verzetsleiders, zoals Nelson Mandela, wel voor geweld kozen en waarom vreedzame demonstraties soms toch ontaarden in geweld en wetteloosheid. Welke rol speelt de heersende macht in dit proces? En waarom is humor zo belangrijk om het protest in leven te houden? Protesteren voor beginners is een prikkelend essay dat de deur opent naar een her waardering van het recht in opstand te komen tegen onrecht en te strijden voor een vrije en rechtvaardige samenleving.

De wereldorde zoals die vorm kreeg na WOII lijkt op haar grondvesten te daveren. Toen, acht decennia geleden, werd er hoopvol gesproken over het streven naar wereldvrede. Dat bleek een ijdele hoop. Maar wanneer de Berlijnse Muur viel en een nieuwe wind door de internationale politiek waaide, leefde die verwachting toch weer op. In West-Europa raakten we gewend aan vrede. De schok was voor velen dan ook groot toen we opnieuw met oorlog werden geconfronteerd op het Europese continent. Hoe zijn we hier aanbeland? In dit boek schetst Ria Laenen een hele reeks ontwikkelingen die hun stempel drukten op de internationale politiek in de periode tussen de Tweede Wereldoorlog en vandaag. Op die tocht doorheen de tijd en langs tal van verschillende plekken in de wereld, van Cuba tot Cambodja, van Stalingrad tot Sierra Leone, zal het de lezer duidelijk worden dat eensgezindheid nooit vanzelfsprekend was. Er was altijd wel ergens oorlog, maar ook altijd wel ergens een heel klein beetje vrede.

Elke democratie gaat vanzelf ten onder. Want alle machtsstructuren maken deel uit van boom-and-bust cycli. Q. Waarom is onze democratie dan nog niet al lang ten onder gegaan? A. Omdat onze stervende democratie angstvallig in een vegetatieve toestand wordt gehouden. Q. Door wie? A. Door de bezitters van rijkdom en macht. Want wanneer een belangengroep de macht grijpt, verdedigt hij die macht zo hardnekkig mogelijk voor zijn eigen bestwil. Q. Wat is hun belang bij democratie, vooral bij de liberale-democratie? A. Allereerst de goede werking van hun ‘Wealth Pump’. En vervolgens de bevrediging van hun onbeperkte verlangen naar macht. Om beide doelen te bereiken is het nodig dat mensen vrijwillig en onwetend meewerken aan het bereiken van een lijfeigenschap terwijl ze denken vrij te zijn. Vandaar de façade van 'democratische verkiezingen' waarachter de heersende klasse - gesteund door haar presstituten, denktanks en bureaucratieën – vlijtig voortbouwt aan een liberaal-democratisch 'totalitarisme'. Q. Zal de loop der dingen een andere wending nemen?

Dat de NSB een antisemitische organisatie was, wordt door maar weinigen ontkend. Wel bestaan er verschillende meningen over de aard en ernst van de Jodenhaat in de NSB-politiek. Zo schreef een historicus dat het ‘ongenuanceerd is om Anton Musserts beweging zonder meer antisemitisch te noemen’ en beoordeelde een socioloog de NSB-opvattingen als ‘mild antisemitisch’. Aan de hand van citaten en illustraties geeft dit boek voor het eerst een samenhangend overzicht van de ontwikkeling van de anti-Joodse denkbeelden van de NSB vanaf de oprichting in 1931 tot het naoorlogse proces tegen Mussert. Wat duidelijk wordt, is dat de Mussert en zijn beweging sterk radicaliseerden en tijdens de bezetting achter de deportaties van de Joden door de Duitsers stonden. In het vormingsprogramma leerden de zwarte kameraden over het Jodenvrij maken van Nederland: 'Hoe eerder zij verwezenlijkt wordt hoe beter het voor alle partijen zal zijn.'

De verkiezingsstrijd digitaliseert. Politieke partijen maken dankbaar gebruik van de technologische mogelijkheden die de eenentwintigste eeuw te bieden heeft. Microtargeting, in het bijzonder via de sociale media, stelt hen in staat om op basis van data-analyse individuele burgers op maat gemaakte campagne‑berichten te sturen: ouderen over de AOW, studenten over de basisbeurs. Zelfs de toonzetting kan worden afgestemd op de karaktertrekken van de ontvanger opdat de boodschap zo goed mogelijk overkomt. Sinds het Cambridge Analytica-schandaal (2016) bestaan zorgen met betrekking tot transparantie, publieke deliberatie en kiezersautonomie. Hierdoor is ook in Nederland de vraag gerezen of het fenomeen aan banden zou moeten worden gelegd, en zo ja, welke ruimte daarvoor bestaat. Dat reguleringsvraagstuk staat in dit onderzoek centraal. Het beoogt enerzijds bij te dragen aan de kennis over microtargeting en in het bijzonder zijn juridische context, en anderzijds handvatten te bieden voor het opstellen van houdbare, doelmatige en binnen de nationale context passende regels. Daartoe wordt het onderzoeksobject vanuit een drietal invalshoeken benaderd. Na een probleemanalyse wordt microtargeting als campagneinstrument in de Nederlandse (‘non-interventionistische’) partijreguleringstraditie geplaatst om hieraan beginselen en uitgangspunten te ontlenen. Vervolgens worden vanuit een grondrechtelijk perspectief de grenzen aangegeven binnen welke de wetgever hierbij heeft te opereren. Tot slot wordt ter inspiratie een blik geworpen over de Amerikaanse, Franse en Duitse grens alwaar maatregelen worden of zijn getroffen in de sfeer van digitale campagne- en debatvoering.

De Europese integratie nam een vlucht met de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) in 1950. Maar waarom gebeurde dat juist toen? En waarom op die manier? Om deze vragen te beantwoorden gaat Mathieu Segers terug in de tijd, op zoek naar een fenomeen dat toen nog een idee uit de toekomst was. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog ontsprong uit de dreiging van een groot naderend onheil een ideeënstroom, die na een meanderend begin steeds wilder werd en uiteindelijk met de EGKS in 1950 gekanaliseerd kon worden. De hoofdrolspelers zijn de centrale figuren in het denken, de politiek en het beleid met betrekking tot Europa. Omdat we velen ervan niet (meer) kennen, bevat het verhaal hierdoor ook de verborgen geschiedenis van het ontstaan van een wijdvertakte, meestal informele trans-Atlantische gemeenschap die zo invloedrijk werd dat zij de ontwikkelingen van het naoorlogse Westen stuurde. Met grote eruditie en in zijn volle breedte en diepte vertelt Segers het onbekende verhaal van de ontstaansgeschiedenis van de Europese integratie, in een tour de force die politieke, diplomatieke, economische, culturele en contemporaine geschiedenis met elkaar verbindt. Mathieu Segers (1976-2023) was hoogleraar eigentijdse Europese geschiedenis en Europese integratie aan de Universiteit van Maastricht, columnist van Het Financieele Dagblad en De Groene Amsterdammer en veelgevraagd commentator in de media. Eerder verschenen van zijn hand Waagstuk Europa (2014) en Europa en de terugkeer van de geschiedenis (2016). Reis naar het continent (6de druk) werd bekroond met de PrinsjesBoekenPrijs als beste politieke boek van 2013.

In Een Reis door de Ziel van de Filipijnen biedt Gurubesar Lancar Ida-Bagus een grondig gedocumenteerde en meeslepende verkenning van de Filipijnen—een archipel met een veelzijdige geschiedenis en cultuur. Dit boek bestrijkt eeuwen, van de voortdurende strijd tegen koloniale overheersing tot de actuele uitdagingen van armoede en corruptie die het Filipijnse volk vandaag de dag beïnvloeden. Het biedt een genuanceerd beeld van de krachten die de natie en haar identiteit hebben gevormd. De auteur onderzoekt de levens en nalatenschappen van invloedrijke figuren, zoals José Rizal en Andres Bonifacio, tot hedendaagse activisten die het vuur van hervorming brandend houden. Hij neemt de lezer mee naar de minder zichtbare aspecten van de Filipijnse samenleving en verkent de sociale en culturele factoren die hebben bijgedragen aan een unieke nationale identiteit. Dit boek is een eerbetoon aan de onverwoestbare geest van het Filipijnse volk, dat ondanks obstakels blijft streven naar gelijkheid en waardigheid. Een Reis door de Ziel van de Filipijnen nodigt lezers uit om het rijke historische weefsel te begrijpen en het pad van een volk naar gerechtigheid te overdenken.

In 1962 stond de wereld aan de rand van de afgrond. De raketcrisis in Cuba zorgde bijna voor een rampzalige kernoorlog. De spanningen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie domineerden tussen 1947 en 1991 de wereld. Vrijwel niemand ontkwam aan de gevolgen van deze Koude Oorlog. Dit boek vertelt u het veelzijdige verhaal van dit wereldwijde conflict. Er is daarbij aandacht voor de bekende en minder bekende gebeurtenissen uit deze tijdsperiode. Dit boek neemt u mee langs het IJzeren Gordijn en de Berlijnse Muur, de vredesbeweging in West-Europa en de dissidenten in het Oostblok. Ook de ontwikkelingen buiten Europa worden nadrukkelijk betrokken bij het grotere narratief. Dit boek poogt u als lezer een gedegen basiskennis te geven over de Koude Oorlog en al haar aspecten, met respect voor meerdere opvattingen over dit conflict.

Dit boek biedt een helder overzicht van de moderne Arabische geschiedenis, met aandacht voor de gevolgen van het koloniale verleden, de plek van de Palestijnse kwestie in een groter geheel, de rol van olie op de politiek en de invloed die de Arabische lente heeft gehad sinds 2011. Daarnaast legt het de verschillen uit tussen monarchieën en republieken, de rol van politiek islam en het effect van de opkomst van de oliestaten. Het boek benadrukt de groeiende invloed van het buitenland en duidt waarom de Arabische wereld steeds verder uiteenvalt in militiestaten. De vraag is wat deze verschuivingen betekenen voor de bevolking van de regio en voor Europa.

26 september 1781. Inwoners van de Republiek zijn in rep en roer. Die nacht is het pamflet Aan het volk van Nederland verspreid: een aanklacht tegen de schrijnende ongelijkheid, voortwoekerende corruptie en ondemocratische macht van de Oranjes. Het schotschrift is de aanstoot tot de Patriottenstrijd, die nog altijd als beginpunt van onze huidige democratie gezien kan worden. Pas een ruime eeuw later wordt duidelijk wie de auteur van het explosieve pamflet was: Joan Derk van der Capellen. In De Burgerbaron vertelt Luc Panhuysen het opzienbarende en vaak vergeten verhaal van de Overijsselse edelman. Hij neemt de lezer mee naar een tijd waarin het volk ver buiten de politiek werd gehouden, regenten zich in achterkamertjes verschansten en conflicten niet zelden in de doofpot belandden. Zoals alleen hij dat kan, wekt Panhuysen Joan Derk tot leven en laat hij zien hoe één man de geschiedenis eigenhandig een democratischere kant op stuurde.

EEN OUDE GRIEKSE WIJSHEID LUIDT DAT IN OORLOGEN DE WAARHEID ALS EERSTE SNEUVELT. WIE DIT BOEK LEEST, WEET DAT NEDERLAND HIEROP GEEN UITZONDERING IS. Afgelopen decennia was ons land op allerlei manieren betrokken bij de door de VS uitgeroepen Oorlog tegen het Terrorisme. Operatie oppoets toont dat, steeds opnieuw, de Nederlandse regering propaganda gebruikte om dit te rechtvaardigen. Aan bod komen de leugens en misleiding over massavernietigingswapens in Irak, behandeling van gevangenen in Afghanistan, steun aan gewapende groepen in Syrië en luchtaanvallen tegen Islamitische Staat. Opgepoetste verhalen ontnamen het parlement en de bevolking jarenlang het zicht op een rauwe oorlogsrealiteit, waarvan burgers in verre landen, maar ook onze democratie slachtoffer werden. Maar het boek laat ook zien dat kritische journalisten, Tweede Kamerleden en onderzoekers soms in staat waren de Haagse, papieren werkelijkheden effectief te bestrijden.

Publieke onvrede woekert al tientallen jaren, maar kiezers in de westelijke wereld slaan nu massaal rechtsaf. Ze hebben genoeg van jarenlange ongeregelde immigratie, vooral vanuit het Nabije Oosten en uit Afrika. Overmatige immigratie zet de verzorgingsstaat onder druk. Veiligheid en welvaart staan op het spel, de samenhang in de samenleving verdwijnt. Eppink beschrijft in rake, heldere taal wat er zich in de achterkamers van de rechtse wind afspeelt. Hij volgt de politieke omwenteling al decennialang van binnenuit, als journalist, als politicus en als politiek adviseur: in Brussel, Straatsburg, Den Haag en New York. In ‘RECHTSOMKEERT’ maakt Eppink een unieke reis door de geschiedenis van het heden, door Europa en vooral door Nederland. Wie zijn de kopstukken op rechts; wie is succesvol en wie niet? Waarom haakt links volledig af? En: wát te doen? Wat nu nog vooral een kiezersopstand is, kan immers ontaarden in een revolutie op straat – de voortekenen zijn er al. Derk Jan Eppink (1958) studeerde rechten in Amsterdam, werkte als journalist in Nederland en België en als columnist in de Verenigde Staten. Hij was politiek adviseur van Europees commissaris Frits Bolkestein, was lid van het Europees Parlement, en recentelijk van de Tweede Kamer.

Een geopolitieke speler worden op het wereldtoneel, dat is het streven van de Europese Unie. Maar wat is geopolitiek eigenlijk? En kan de Europese Unie haar torenhoge ambities wel waarmaken, of getuigen ze van hoogmoed? Is ze in staat haar vaak hopeloze interne verdeeldheid te overwinnen om een gemeenschappelijk geopolitiek belang te formuleren? Is ze bereid economische belangen ondergeschikt te maken aan strategische? Dreigt ze zich niet te vertillen aan de beloofde geografische uitbreiding met Oekraïne en vele andere Oost-Europese landen? Kan de Europese Unie zich in een steeds grimmiger wereld zelfstandig verdedigen of is ze zonder Amerikaanse steun machteloos? Wat zijn de geopolitieke belangen die op het spel staan in de relatie van de Europese Unie met Rusland, Afrika, China en de Verenigde Staten? Tom de Bruijn gaat in op al deze kritische maar pertinente vragen, waar hij in de praktijk zelf nauw bij betrokken was. Vanuit historisch en persoonlijk perspectief laat hij zien dat de Europese Unie niet in de wieg is gelegd voor geopolitiek en welke obstakels moeten worden opgeruimd wil ze een geloofwaardige en doortastende politieke grootmacht worden.

flaptekst Deel III The American Dictator – Kool-Aid voor de sekte van Trump Leiderschap bestaat bij de gratie van volgerschap. Donald Trump weet dat: ‘I think I have the greatest base in the history of politics because they are not believers in false things.’ Frank Schaper bestudeerde de interactie tussen Trump en zijn volgelingen. Wie zijn deze normale, maar misleide Amerikanen die écht denken dat hij hun Verlosser is en dat de verkiezingen van 2020 zijn gestolen? Dominee Wiggins zei tegen presentator Tijs van den Brink: ‘The Lord spoke to me and told me that Trump was His Choice, His Chosen One.’ Trisha Hope documenteerde alle tweets van Trump in boeken alsof die het Nieuwe Testament zijn: ‘Jesus uses imperfect people. And I believe Jesus has chosen Donald Trump to save this country.’ Journalist Katy Tur merkte al in 2016 op: ‘His supporters believe Donald Trump is going to keep them safe. Almost all of them are white.’ Volgens sekte-expert Steven Hassan is Trump een sekteleider, die hem doet denken aan Jim Jones: ‘His presidency is a personality cult that uses politics and religious right-wing ideology.’ Schaper reconstrueert Trumps machtsovername van de Republikeinse partij en toont aan hoe leugens, brainwashing en sektegedrag tijdens de pandemie tot tienduizenden onnodige coronadoden leidden. Door zijn MAGA-miljoenensekte kon Trump twee keer tot president worden gekozen, ondanks zijn faillisementen, veroordelingen, impeachments en een couppoging met gewelddadige white supremacists in de voorhoede. Het kenmerk ‘sektegedrag’ heeft Trump gemeen met andere dictators, net als alle andere kenmerken en uitingsvormen. Grootheidswaan, zelfverrijking, bedrog, geheimen, zelfrechtvaardiging, staatsterreur, machtsbehoud, vijandbeelden, propaganda en corruptie kwamen al tijdens zijn eerste termijn aan de oppervlakte. Zijn tweede termijn vanaf 20 januari 2025 zal in het teken staan van censuur, repressie, handelsoorlogen en expansiedrift. Denk aan grootscheepse zuiveringen, deportatiekampen en het goed- of kwaadschiks annexeren van Groenland, het Panamakanaal of Canada als 51ste staat. Wees ook niet verbaasd als Trump in 2028 zijn macht wil behouden. Steven Hassan: ‘Cult leaders do not relinquish power.’

Geen enkele regio - in Europa of daarbuiten - beschikt over zoveel bevoegdheden om een eigen buitenlandbeleid te voeren dan Vlaanderen. Wat in 1970 begon als een poging om de eigen identiteit en cultuur uit te dragen, groeide uit tot systeem dat een dicht netwerk van diplomatieke vertegenwoordigers aanstuurt. De tijd van het vlaggenvertoon is voorbij. De Vlaamse diplomatie komt op voor concrete, strategische Vlaamse belangen, tegen de achtergrond van onze sterk op internationale handel gebaseerde regionale economie.Ook de andere Belgische deelgebieden beschikken over de grondwettelijk vastgelegde mogelijkheid om zich internationaal te manifesteren. Door hun versnippering over gewestelijke en gemeenschapsbevoegdheden en hun veel minder sterke ‘natievorming’, los van de Belgische schaapskooi, putten Wallonië en de Franse Gemeenschap die mogelijkheden minder sterk uit.Bedoeling was altijd om door samenvoeging van inspanningen tot een sterkere Belgische buitenlandpolitiek te komen. Echt vlot verloopt dat ‘samenwerkingsfederalisme’ rond en in het buitenland evenwel niet. Het federale ministerie beschouwt de Vlaamse collega’s vaak nog als hinderlijk en concurrerend. Dat hoeft niet zo te zijn. Veel federale diplomaten te velde appreciëren het werken met ‘de Vlamingen’. Maar een veel hechtere samenwerking, in wederzijds respect, is mogelijk. Welke vorm dit precies zal aannemen, is in belangrijke mate afhankelijk van de verdere staatkundige evolutie van België.