Oudheid (tot 500)

‘Een lekker dik leesboek, dat zowel uw religieuze als uw historische belangstelling zal prikkelen’ Trouw ‘Een levendig beeld van Jezus’ Het Parool ‘Dit is een heel belangrijk boek. Het opent je ogen.’ boekenpanel DWDD ‘Geen ander weet zo’n groot publiek te boeien met informatie over de klassieke oudheid’ Nederlands Dagblad

Mary Beard is een van de bekendste classici ter wereld. Ze doceerde lange tijd aan de universiteit in Cambridge. Bij Athenaeum-Polak & Van Gennep verschenen eerder onder meer SPQR, Pompeii, Vrouwen en macht, Twaalf keizers en Keizer van Rome. Over Mary Beard: ‘Beard is onbetwist een van de beste schrijvers van populaire boeken over de klassieke oudheid.’ Athenaeum.nl – Roel Salemink ‘Beard is top.’ Trouw – Paul van der Steen ‘Een van de meest erudiete vertegenwoordigers van de nieuwe generatie historici, die enkele decennia geleden het roer overnam.’ Nederlands Dagblad – Rien van den Berg ‘Engelands openhartigste classica weet waanzinnig veel en is bijzonder briljant’ Vogue ‘Als Mary Beard de Romeinen toen had bijgestaan, hadden ze hun rijk nu nog gehad’ Daily Mail ‘Een onstuitbare, enthousiaste vrouw met een verfrissende minachting voor conventies’ Financial Times

Al meer dan vijftig drukken verschenen!   In hun mythen en sagen hebben de oude Grieken hun gedachten en gevoelens weergegeven over het ontstaan en voortbestaan van de wereld, over de aard en de geschiedenis van hun volk. In deze inmiddels klassieke bundel van Gustav Schwab zijn maar liefst 131 verhalen bijeengebracht, waaronder heel beroemde: die over Prometheus, Heracles, de Argonauten, Oedipus, de Trojaanse oorlog en Odysseus. Goden, halfgoden en eenvoudige stervelingen beleven vaak wonderbaarlijke avonturen in deze voorhistorische mythen en heldensagen. Wie literaire thema's of kunsthistorische motieven wil doorgronden, vindt het antwoord in deze schitterend navertelde verhalen.

Gaius Julius Caesar is zonder enige twijfel de beroemdste Romein die ooit heeft geleefd. Als politicus klom Caesar in korte tijd op naar de machtigste positie in de Republiek. Hij had affaires met vrouwen van zijn opponenten en met vele andere vrouwen, inclusief de mooie en raadselachtige Cleopatra. Als militair was hij geniaal, en verantwoordelijk voor een aantal van demeest spectaculaire overwinningen in de geschiedenis: in minder dan tien jaar veroverde hij heel Gallië, viel Duitsland binnen en zette twee keer voet op Britse bodem. Classicus Adrian Goldsworthy schetst op basis van bronnen uit de Romeinse tijd het leven van Caesar tegen de achtergrond van de mediterrane wereld waarin hij leefde en van de rijke maar turbulente samenleving die hem voortbracht. Het resultaat is een meesterlijk boek, dat alle aspecten van Caesars persoon de politicus, de generaal en de mens in één band bijeenbrengt.

Stap terug in de tijd en volg gedurende een etmaal 24 inwoners van de eeuwige stad in het jaar 137 na Christus. Zo krijg je een verrassend compleet beeld van hoe het dagelijks leven was in het Rome van keizer Hadrianus. Lees de spannende verhalen van onder anderen een bakker, een moeder, een senator, een slavin, een gladiator, een prostituee en een scholier en tegelijkertijd allerlei minder bekende wetenswaardigheden over het oude Rome. Door de vele citaten uit de klassieke literatuur, waaronder zelfs enkele recepten, en extra historische informatie komt een tijd die nog altijd tot de verbeelding spreekt, tot leven.

Wijsheid. Inzicht. Inspiratie. Wie daarnaar op zoek is in de Romeinse literatuur komt snel uit bij de filosoof Seneca. Als geen andere antieke auteur richt Seneca zich op de belangrijkste vragen die mensen zich stellen. Hoe moet ik leven? Wat moet ik doen om gelukkig te worden? En hoe kan ik op een waardige manier sterven? In vijf wijsgerige essays gaat Seneca op zulke kwesties in. Zo bestrijdt hij de gangbare visie dat het leven ‘te kort’ is, en geeft hij adviezen om innerlijke rust en onafhankelijkheid te bereiken. Ook schrijft hij uitvoerig over de goede dood. De eerder apart verschenen essays zijn hier gebundeld als Levenskunst. Als bonus is een nieuwe vertaling opgenomen van Seneca’s onvolledig bewaarde ‘Leven in de luwte’ (De otio).

Toen het Romeinse rijk eenmaal een wereldrijk was kwam er een einde aan de republiek. Rome baadde in bloed. De burgeroorlogen waren zo gewelddadig geweest dat het volk blij was met een alleenheerser die vrede bracht. Hij noemde zichzelf Augustus: ‘de door God begunstigde’. De lugubere roem van de door Augustus gestichte dynastie is nooit verbleekt. Er is geen familie die kan bogen op een vergelijkbare rij fascinerende namen. Tiberius, berucht om zijn perversiteit, was een formidabele generaal die eindigde in verbitterde afzondering; Caligula, gevreesd vanwege wreedheden en vernederingen, reed over de zee; Agrippina, Nero’s moeder, wrong zich in bochten om haar zoon, die haar zou vermoorden, aan de macht te brengen; Nero zelf trouwde met een eunuch en bouwde een sprookjespaleis op de restanten van het door vuur verwoeste centrum van zijn stad. Tom Holland schetst een verbijsterend portret van Romes eerste keizerlijke familie. Dynastie gaat over haar aantrekkingskracht en over de bloedige slagschaduwen van haar misdaden, over de imposante hoofdstad die door Augustus in marmer werd herbouwd en over donkere Duitse bossen vol barbaren. De personages vormen een spectaculaire cast van moordenaars en metroseksuelen, overspeligen en druïden, konkelende grootmoeders en weerspannige gladiatoren.

Caesar droeg een lauwerkrans om zijn kaalheid te verbergen. Augustus liet al zijn portretten retoucheren. Caligula wilde zijn paard benoemen tot consul. Nero stak Rome in brand en vermoordde zijn stiefbroer, zijn leraar, zijn moeder en zijn zwangere vrouw. De biograaf Suetonius (tweede eeuw) geeft een ontluisterend beeld van de heersers van een wereldrijk. ‘Suetonius is de original tour guide langs het panorama van perversieën.’ – nrc‘Het boek is nu verkrijgbaar in een uitmuntende vertaling […]. Ik zal het maar eerlijk bekennen: Suetonius lees je niet om de stijl, om de karakters of om de geschiedkundige waarde, maar om de beruchte uitspattingen en extravagante wreedheden. De Romeinse keizers staan bij het grote publiek bekend om hun decadente en bloeddorstige levenswandel, en wie Suetonius leest kan niet anders dan concluderen dat de meeste keizers die reputatie volledig verdienen.’ – Piet Gerbrandy, De Groene Amsterdammer

Paulus wordt beschouwd als de grondlegger van het christendom. Hij heeft de boodschap van Jezus omgevormd tot een nieuwe godsdienst. Heilig overtuigd van zijn gelijk en met gevaar voor eigen leven predikte hij het geloof. Zonder hem zou de westerse wereld er anders hebben uitgezien. Wie was deze controversiële man, die meer dan vijfentwintig jaar door de mediterrane wereld reisde? Wie was deze man, die wist dat zijn boodschap op verzet zou stuiten, maar dat juist als een stimulans beschouwde om zijn geloof, dat in Israël was ontstaan, te verkondigen tot in het hart van het Romeinse rijk? Fik Meijer volgt Paulus op zijn reizen van Jeruzalem tot in Rome, waar het Nieuwe Testament abrupt over zijn lot zwijgt. Door de informatie uit Paulus brieven en de Handelingen van de apostelen te combineren met zijn kennis van de oudheid is Meijer in staat leven en werk van Paulus in de context van de Grieks-Romeinse wereld te presenteren. Fik Meijer (1942) is de veelgelezen en veelgeprezen auteur van talloze boeken en artikelen over de oudheid. Hij was van 1992 tot 2007 hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn boeken zijn vertaald in het Duits, Engels, Italiaans, Zweeds, Tsjechisch, Kroatisch, Turks, Arabisch, Fins, Hongaars en Chinees.

‘Ontluikend christendom’ van Daniël de Waele is een cultuurgeschiedenis over het ontstaan van het christendom. Hoe beleefden heidenen, joden en christenen het ondermaanse bestaan in de eerste eeuwen van onze jaartelling, zo ongeveer van de eerste tot de vierde eeuw? Hoe leefden zij, wat geloofden zij, hoe dachten zij en hoe beïnvloedden zij elkaar? Natuurlijk, het waren mensen zoals wij, maar de moderne mens valt van de ene verbazing in de andere, en staat soms verbluft als hij ontdekt hoe anders mensen toen tegen het leven aankeken. Kennis van die pluriforme, multireligieuze wereld draagt ook bij aan de verheldering van een reeks geschriften die in die tijd het licht zagen: het Nieuwe Testament. ‘Men zal niet gemakkelijk een tegenhanger van dit boek vinden, waarin zowel het jodendom als het heidendom als het vroege christendom zo nauwkeurig in beeld worden gebracht.’ – Prof. dr. Klaas A.D. Smelik

Wijsheid. Inzicht. Inspiratie. Wie daarnaar op zoek is in de Romeinse literatuur komt snel uit bij de filosoof Seneca. Als geen andere antieke auteur richt Seneca zich op de belangrijkste vragen die mensen zich stellen. Hoe moet ik leven? Wat moet ik doen om gelukkig te worden? En hoe kan ik op een waardige manier sterven? In vijf wijsgerige essays gaat Seneca op zulke kwesties in. Zo bestrijdt hij de gangbare visie dat het leven ‘te kort’ is, en geeft hij adviezen om innerlijke rust en onafhankelijkheid te bereiken. Ook schrijft hij uitvoerig over de goede dood. De eerder apart verschenen essays zijn hier gebundeld als Levenskunst. Als bonus is een nieuwe vertaling opgenomen van Seneca’s onvolledig bewaarde ‘Leven in de luwte’ (De otio).

Dat het Romeinse Rijk voor een groot deel draaide op slavenarbeid is algemeen bekend. Veel minder mensen weten dat er in de Oudheid ook veel vrijgelatenen waren. Hoewel deze ex-slaven een belangrijke en bijzondere positie in de samenleving innamen, is over hen maar weinig bekend, en dat geldt zeker voor vrijgelaten vrouwen. Op basis van uniek onderzoek naar grafteksten en afbeeldingen die door of voor deze vrouwen zijn gemaakt, schetst Emily Hemelrijk in dit boek een fascinerend beeld van hun ambities, mogelijkheden en beperkingen. Vroedvrouw of kapster, linnenweefster of muzikant, goudsmid, arts of winkelier: in de Romeinse wereld waren vrouwen in geschoolde beroepen bijna altijd vrijgelatenen. Tijdens hun leven in slavernij hadden ze een vak geleerd dat ze na vrijlating meestal bleven uitoefenen. Maar het nieuwverworven burgerschap leverde niet automatisch sociale acceptatie op. Hun ervaringen in slavernij en hun levens na de vrijlating bieden een nieuwe en andere kijk op de Romeinse samenleving. De inspanningen die vrouwelijke vrijgelatenen moesten doen om hun beroep, huwelijk en moederschap te combineren en de vooroordelen die zij daarbij moesten overwinnen zijn ook in onze tijd nog altijd verrassend herkenbaar.

In ‘Vergeten volkeren’ beschrijft Philip Matyszak veertig vergeten volkeren uit de oudheid. Wanneer het over ‘de oudheid’ gaat, gaat het al snel over de Romeinen, de Assyriërs en de Egyptenaren. Maar de geschiedenis is veel breder dan dat. In ‘Vergeten volkeren’ onttrekt Philip Matyszak veertig relatief onbekende volkeren aan de vergetelheid, zoals de Amorieten, de Kanaänieten, de Filistijnen, de Messenen, de Numidiërs, de Bataven, de Vandalen en de Visigoten. Het boek is verdeeld in vier tijdvakken, van 2700 v.Chr. tot 550 n.Chr. ‘Vergeten volkeren’ is volledig in kleur uitgevoerd, met prachtig beeldmateriaal en vijftig speciaal voor dit boek vervaardigde kaarten.

Historicus Dick Harrison portretteert de legendarische koningin van Egypte in ‘Cleopatra’.

Epictetus brengt een strikte tweedeling aan tussen wat wel en niet in onze macht ligt. Een mens heeft macht over zijn houding ten opzichte van wat hem overkomt, maar niet over wát hem overkomt. Gezondheid, aanzien, rijkdom: maak je er niet druk om en neem het zoals het komt. Deze levenshouding leidt tot volmaakte vrijheid en geluk. In deze editie zijn alle overgeleverde teksten van Epictetus in één band opgenomen: de Colleges, de fragmenten en het Handboekje. Vertalers Gerard Boter en Rob Brouwer hebben ze voorzien van een inleiding, samenvattingen en aantekeningen. Epictetus’ filosofie bevat praktische lessen voor het dagelijks leven, ook voor mensen van nu.

In het hart van de oude wereld leefden de Feniciërs. Maar anders dan de hen omringende volken, zoals de Egyptenaren, Mesopotamiërs, Joden, Grieken en Romeinen, zijn de Feniciërs nauwelijks bekend. Over dit volk schreef Filon van Byblos ooit de negen boekrollen tellende ‘Fenicische Geschiedenis’. Daarvan resteren alleen nog fragmenten, die weinig vertellen over het verleden van Fenicië, maar wel over de mythologie. De fragmenten gaan over de goden waartegen de samenstellers van de Bijbel zich afzetten en bieden verhalen die de vroegste Griekse dichters inspireerden. Ze zijn weliswaar fragmentarisch, maar uitermate interessant voor classici en godsdiensthistorici. Filon van Byblos’ ‘Fenicische Geschiedenis’ is tegelijkertijd ook te lezen als het werk van een belezen, Griekstalige geleerde in een welvarende, steeds Romeinser wordende wereld. Hij schuwde de polemiek niet om iets van zijn eigen cultuur te bewaren. Ook al is er weinig over van zijn ‘Fenicische Geschiedenis’, Filon is in zijn doel geslaagd. Voor ‘Goden en halfgoden’ maakte classicus en Byzantinoloog Hein van Dolen voor het eerst een Nederlandse vertaling van wat er resteert van de ‘Fenicische geschiedenis’. Historicus Jona Lendering schreef de toelichting. Van Dolen en Lendering werkten eerder samen bij de vertaling van Herodotos’ ‘Het verslag van mijn onderzoek’. ‘Een monumentje voor de vergeten auteur van een verloren werk.’ - De Volkskrant

Geen periode in de geschiedenis is zo belangrijk geweest als de klassieke oudheid. Heel veel van wat wij in de westerse wereld vanzelfsprekend vinden, is terug te voeren op de Griekse en Romeinse tijd. Maar wanneer ons gevraagd wordt hoe dit nou precies zit, moeten we regelmatig het antwoord schuldig blijven. In De klassieke wereld voor beginners wordt in 101 hapklare brokken de invloed van de klassieke wereld op onze tegenwoordige maatschappij uitgelegd, van de goden en heersers tot kunst, filosofie en wetenschap. En dat op een toegankelijke en boeiende manier. Dit maakt dit boek tot de perfecte gids voor het (her)ontdekken van deze fascinerende tijd. Mark Daniels studeerde de klassieken aan de University of Cambridge, waar hij zich specialiseerde in Griekse en Romeinse mythen en gedichten in het Sanskriet. Dit is zijn derde boek over de oudheid

Mary Beard is een van de bekendste classici ter wereld. Ze doceerde lange tijd aan de universiteit in Cambridge. Bij Athenaeum-Polak & Van Gennep verschenen eerder onder meer SPQR, Pompeii, Vrouwen en macht, Twaalf keizers en Keizer van Rome. Over Mary Beard: ‘Beard is onbetwist een van de beste schrijvers van populaire boeken over de klassieke oudheid.’ Athenaeum.nl – Roel Salemink ‘Beard is top.’ Trouw – Paul van der Steen ‘Een van de meest erudiete vertegenwoordigers van de nieuwe generatie historici, die enkele decennia geleden het roer overnam.’ Nederlands Dagblad – Rien van den Berg ‘Engelands openhartigste classica weet waanzinnig veel en is bijzonder briljant’ Vogue ‘Als Mary Beard de Romeinen toen had bijgestaan, hadden ze hun rijk nu nog gehad’ Daily Mail ‘Een onstuitbare, enthousiaste vrouw met een verfrissende minachting voor conventies’ Financial Times

In de zesde eeuw na Christus was keizer Justinianus gedurende vier decennia de initiator van opmerkelijke veranderingen in een tijdperk van geopolitieke dreigingen, klimaatverandering en pandemieën. Vanuit Constantinopel heroverden Justinianus’ legers verloren gebieden in Noordoost-Afrika en Zuidwest-Europa, maar deze militaire acties vormden slechts één onderdeel van de keizerlijke vernieuwing. Van zijn drastische herziening van de Romeinse wet tot zijn uitbundige bouwprojecten (waaronder de Hagia Sophia) en zijn felle vervolging van het orthodoxe christendom: Justinianus bepaalde de koers van Byzantium en legde de basis voor de wereld van de middeleeuwen.

Wat gebeurt er als de wereld die mensen eeuwenlang gekend hebben voorgoed verandert? Vierhonderd jaar lang was het Romeinse Rijk de enige entiteit die heerste over West-Europa. Maar doorheen de vijfde eeuw van onze tijdsrekening verdween dat Imperium in Gallië en de Lage Landen. In de plaats daarvan kwamen tal van nieuwe vorstendommen. Onder hen bevonden zich diverse Frankische krijgsheren die voor het Romeinse Rijk al enkele eeuwen fungeerden als boemannen, barbaren, maar ook bondgenoten.In De wereld van Clovis verhaalt Jeroen Wijnendaele hun moeizame ontstaansgeschiedenis. Hij neemt de lezer mee in het kielzog van Frankische krijgers, Romeinse schrijvers en Gallische heiligen. We leren hoe een obscure jongeman genaamd Clovis er in slaagde op amper één generatie tijd met bloed en staal een nieuw domein te verwerven van de Noordzee tot de Pyreneeën. Daarmee creëerde de Frankische vorst als eerste een duurzame politieke ruimte, los van de mediterrane wereld die altijd al het referentiepunt was geweest in de klassieke oudheid.Wijnendaele doorprikt mythes die doorleven tot vandaag zoals ‘de grote volksverhuizingen’ of Clovis’ status als eerste katholieke koning van Frankrijk. Veel doorslaggevender is dat we met Clovis het geboorteproces zien van het Westen en van de middeleeuwen.

Hoe werd de mens de denkende en scheppende soort die hij vandaag is? Welke krachten vormden onze evolutionaire ontwikkeling van eenvoudige primaten tot complexe samenlevingen? In De Culturele Evolutie 2 neemt cultuurhistoricus Rinus van Hagen de lezer mee op een fascinerende reis door de diepste wortels van de menselijke geschiedenis. Van de oerwouden waarin onze eerste voorouders leefden tot de vroege stadia van taal, kunst en technologie—dit boek verkent hoe biologische evolutie en culturele ontwikkeling hand in hand gingen. Op basis van de nieuwste archeologische, genetische en antropologische inzichten werpt Van Hagen een nieuw licht op de invloed van natuurlijke selectie, de cruciale rol van sociale structuren en de manier waarop culturele overdracht een evolutionaire kracht werd. Met een scherpe analyse en een meeslepende vertelstijl laat De Culturele Evolutie 2 zien hoe Darwin's evolutietheorie niet alleen onze biologische oorsprong verklaart, maar ook de fundamenten biedt om de culturele en technologische vooruitgang van Homo sapiens te begrijpen.

Een verrassende, nieuwe kijk op de oude beschavingen Nadat de dichter Ovidius uit Rome was verbannen naar een buitenpost aan de Zwarte Zee, treurde hij over de grimmige en barbaarse omgeving waarin hij was beland. Zoals veel van zijn landgenoten dacht Ovidius dat de beschaafde wereld ophield bij de uithoeken van het rijk. Maar was Ovidius’ ballingsoord werkelijk zo erg als hij beweerde? Dankzij archeologische opgravingen weten we nu dat het bruiste van het leven aan de randen van Egypte, Griekenland en het Romeinse Rijk, met bloeiende handel en culturele uitwisseling. Owen Rees neemt ons mee op reis van de smeltkroes van kunst, kennis en literatuur in Megiddo (in het huidige Israël) naar Ovidius’ ballingsoord Tomis (nu het Roemeense Constan?a), dat feitelijk een belangrijke handelsnederzetting was. Van de stad Co Lao (Hanoi), waar het hart van de Vietnamese natie werd gesmeed, naar een multiculturele omgeving in Noord-Engeland, met langs de Muur van Hadrianus intensief contact tussen de lokale bevolking en de Romeinse troepen.Owen Rees laat ons kennismaken met mannen en vrouwen, volwassenen en kinderen, soldaten en burgers, vrijen en tot slaaf gemaakten. Gewone mensen die zogenaamd aan de randen van de oude beschavingen leefden. In dit baanbrekende boek zullen we ontdekken hoe groots en bijzonder hun florerende gemeenschappen waren.

Mary Beard is een van de bekendste classici ter wereld. Ze doceerde lange tijd aan de universiteit in Cambridge. Bij Athenaeum-Polak & Van Gennep verschenen eerder onder meer SPQR, Pompeii, Vrouwen en macht, Twaalf keizers en Keizer van Rome. Over Mary Beard: ‘Beard is onbetwist een van de beste schrijvers van populaire boeken over de klassieke oudheid.’ Athenaeum.nl – Roel Salemink ‘Beard is top.’ Trouw – Paul van der Steen ‘Een van de meest erudiete vertegenwoordigers van de nieuwe generatie historici, die enkele decennia geleden het roer overnam.’ Nederlands Dagblad – Rien van den Berg ‘Engelands openhartigste classica weet waanzinnig veel en is bijzonder briljant’ Vogue ‘Als Mary Beard de Romeinen toen had bijgestaan, hadden ze hun rijk nu nog gehad’ Daily Mail ‘Een onstuitbare, enthousiaste vrouw met een verfrissende minachting voor conventies’ Financial Times

Historicus Dick Harrison portretteert de legendarische koningin van Egypte in ‘Cleopatra’.

Geen periode in de geschiedenis is zo belangrijk geweest als de klassieke oudheid. Heel veel van wat wij in de westerse wereld vanzelfsprekend vinden, is terug te voeren op de Griekse en Romeinse tijd. Maar wanneer ons gevraagd wordt hoe dit nou precies zit, moeten we regelmatig het antwoord schuldig blijven. In De klassieke wereld voor beginners wordt in 101 hapklare brokken de invloed van de klassieke wereld op onze tegenwoordige maatschappij uitgelegd, van de goden en heersers tot kunst, filosofie en wetenschap. En dat op een toegankelijke en boeiende manier. Dit maakt dit boek tot de perfecte gids voor het (her)ontdekken van deze fascinerende tijd. Mark Daniels studeerde de klassieken aan de University of Cambridge, waar hij zich specialiseerde in Griekse en Romeinse mythen en gedichten in het Sanskriet. Dit is zijn derde boek over de oudheid

Dat het Romeinse Rijk voor een groot deel draaide op slavenarbeid is algemeen bekend. Veel minder mensen weten dat er in de Oudheid ook veel vrijgelatenen waren. Hoewel deze ex-slaven een belangrijke en bijzondere positie in de samenleving innamen, is over hen maar weinig bekend, en dat geldt zeker voor vrijgelaten vrouwen. Op basis van uniek onderzoek naar grafteksten en afbeeldingen die door of voor deze vrouwen zijn gemaakt, schetst Emily Hemelrijk in dit boek een fascinerend beeld van hun ambities, mogelijkheden en beperkingen. Vroedvrouw of kapster, linnenweefster of muzikant, goudsmid, arts of winkelier: in de Romeinse wereld waren vrouwen in geschoolde beroepen bijna altijd vrijgelatenen. Tijdens hun leven in slavernij hadden ze een vak geleerd dat ze na vrijlating meestal bleven uitoefenen. Maar het nieuwverworven burgerschap leverde niet automatisch sociale acceptatie op. Hun ervaringen in slavernij en hun levens na de vrijlating bieden een nieuwe en andere kijk op de Romeinse samenleving. De inspanningen die vrouwelijke vrijgelatenen moesten doen om hun beroep, huwelijk en moederschap te combineren en de vooroordelen die zij daarbij moesten overwinnen zijn ook in onze tijd nog altijd verrassend herkenbaar.

In ‘Vergeten volkeren’ beschrijft Philip Matyszak veertig vergeten volkeren uit de oudheid. Wanneer het over ‘de oudheid’ gaat, gaat het al snel over de Romeinen, de Assyriërs en de Egyptenaren. Maar de geschiedenis is veel breder dan dat. In ‘Vergeten volkeren’ onttrekt Philip Matyszak veertig relatief onbekende volkeren aan de vergetelheid, zoals de Amorieten, de Kanaänieten, de Filistijnen, de Messenen, de Numidiërs, de Bataven, de Vandalen en de Visigoten. Het boek is verdeeld in vier tijdvakken, van 2700 v.Chr. tot 550 n.Chr. ‘Vergeten volkeren’ is volledig in kleur uitgevoerd, met prachtig beeldmateriaal en vijftig speciaal voor dit boek vervaardigde kaarten.

In het hart van de oude wereld leefden de Feniciërs. Maar anders dan de hen omringende volken, zoals de Egyptenaren, Mesopotamiërs, Joden, Grieken en Romeinen, zijn de Feniciërs nauwelijks bekend. Over dit volk schreef Filon van Byblos ooit de negen boekrollen tellende ‘Fenicische Geschiedenis’. Daarvan resteren alleen nog fragmenten, die weinig vertellen over het verleden van Fenicië, maar wel over de mythologie. De fragmenten gaan over de goden waartegen de samenstellers van de Bijbel zich afzetten en bieden verhalen die de vroegste Griekse dichters inspireerden. Ze zijn weliswaar fragmentarisch, maar uitermate interessant voor classici en godsdiensthistorici. Filon van Byblos’ ‘Fenicische Geschiedenis’ is tegelijkertijd ook te lezen als het werk van een belezen, Griekstalige geleerde in een welvarende, steeds Romeinser wordende wereld. Hij schuwde de polemiek niet om iets van zijn eigen cultuur te bewaren. Ook al is er weinig over van zijn ‘Fenicische Geschiedenis’, Filon is in zijn doel geslaagd. Voor ‘Goden en halfgoden’ maakte classicus en Byzantinoloog Hein van Dolen voor het eerst een Nederlandse vertaling van wat er resteert van de ‘Fenicische geschiedenis’. Historicus Jona Lendering schreef de toelichting. Van Dolen en Lendering werkten eerder samen bij de vertaling van Herodotos’ ‘Het verslag van mijn onderzoek’. ‘Een monumentje voor de vergeten auteur van een verloren werk.’ - De Volkskrant

Wat gebeurt er als de wereld die mensen eeuwenlang gekend hebben voorgoed verandert? Vierhonderd jaar lang was het Romeinse Rijk de enige entiteit die heerste over West-Europa. Maar doorheen de vijfde eeuw van onze tijdsrekening verdween dat Imperium in Gallië en de Lage Landen. In de plaats daarvan kwamen tal van nieuwe vorstendommen. Onder hen bevonden zich diverse Frankische krijgsheren die voor het Romeinse Rijk al enkele eeuwen fungeerden als boemannen, barbaren, maar ook bondgenoten.In De wereld van Clovis verhaalt Jeroen Wijnendaele hun moeizame ontstaansgeschiedenis. Hij neemt de lezer mee in het kielzog van Frankische krijgers, Romeinse schrijvers en Gallische heiligen. We leren hoe een obscure jongeman genaamd Clovis er in slaagde op amper één generatie tijd met bloed en staal een nieuw domein te verwerven van de Noordzee tot de Pyreneeën. Daarmee creëerde de Frankische vorst als eerste een duurzame politieke ruimte, los van de mediterrane wereld die altijd al het referentiepunt was geweest in de klassieke oudheid.Wijnendaele doorprikt mythes die doorleven tot vandaag zoals ‘de grote volksverhuizingen’ of Clovis’ status als eerste katholieke koning van Frankrijk. Veel doorslaggevender is dat we met Clovis het geboorteproces zien van het Westen en van de middeleeuwen.

Veni vidi vici, verdeel en heers, alea iacta est, Asterix, Shakespeare, de juliaanse kalender, de Caesarfeesten, films, politieke uitspraken... Julius Caesar is nog altijd erg aanwezig in onze cultuur. Maar wie was hij? Hoe kunnen we hem situeren in het Oude Rome? En waarom heeft hij zo'n belangwekkend erfgoed nagelaten? "Er zijn sinds 's mans heengaan, ruim 2068 jaar geleden (15 maart van het jaar 44 a.C.n.), duizenden boeken en artikelen verschenen over Julius Caesar. Google levert miljoenen hits op. Alles is wellicht ooit al eens gezegd, geschreven, getoond in een film of tv-documentaire of hertaald in stripverhaal of computerspelletje. Maar precies die hoeveelheid literatuur bewijst de impact van Caesar en toont aan wat een onmiskenbaar keerpunt in de geschiedenis hij heeft betekend. Niet alleen op het vlak van de staatkundige organisatie van ons continent, maar evenzeer op ons brede maatschappelijke en culturele leven van elke dag..."

Caesar droeg een lauwerkrans om zijn kaalheid te verbergen. Augustus liet al zijn portretten retoucheren. Caligula wilde zijn paard benoemen tot consul. Nero stak Rome in brand en vermoordde zijn stiefbroer, zijn leraar, zijn moeder en zijn zwangere vrouw. De biograaf Suetonius (tweede eeuw) geeft een ontluisterend beeld van de heersers van een wereldrijk. ‘Suetonius is de original tour guide langs het panorama van perversieën.’ – nrc‘Het boek is nu verkrijgbaar in een uitmuntende vertaling […]. Ik zal het maar eerlijk bekennen: Suetonius lees je niet om de stijl, om de karakters of om de geschiedkundige waarde, maar om de beruchte uitspattingen en extravagante wreedheden. De Romeinse keizers staan bij het grote publiek bekend om hun decadente en bloeddorstige levenswandel, en wie Suetonius leest kan niet anders dan concluderen dat de meeste keizers die reputatie volledig verdienen.’ – Piet Gerbrandy, De Groene Amsterdammer

Bij het beantwoorden van medisch-ethische vragen kan het helpen om te kijken naar de ontwikkeling van het denken hierover. Aangezien de wortels van onze geneeskunde in de Oudheid liggen, presenteert Florian Steger een verzameling bronteksten. Ze laten de belangrijke tradities zien die zijn vastgelegd in studieboeken. De dagelijkse praktijk en ervaringen van patiënten worden getoond aan de hand van inscripties, ooggetuigenverslagen en materiële overblijfselen. Steger begint bij de vroegste beschavingen en eindigt in Byzantium. Ieder hoofdstuk heeft een inleiding over tijdperk of thema en verwijst naar de bronteksten. Deze zijn opgenomen in de oorspronkelijke taal met een Nederlandse vertaling.

Plinius’ Naturalis historia is een verbazingwekkend ambitieus werk dat zich uitstrekt van astronomie tot kunst en van geografie tot dierkunde. De scherpe observaties en wilde speculatie bieden een fascinerende kijk op de wereld zoals die in de eerste eeuw na Christus werd begrepen, of het nu gaat om het beschrijven van het gevaar van duiken naar sponzen, de eerste waterklok of het gebruik van ezelinnenmelk om rimpels te verwijderen. In deze nieuwe bloemlezing uit zijn schatkamer van kennis: dieren. Welke dieren kenden de Romeinen? Wat waren hun eigenschappen? Grote en kleine dieren van toen staan hier in een handzaam overzicht bijeen. Over De wereld (de Nederlandse vertaling van Naturalis Historia) schreef de pers: ‘Lees iedere avond één hoofdstukje van de encyclopedie van Plinius, en je bent jaren verzekerd van een goede nachtrust.’ – Piet Gerbrandy, De Groene Amsterdammer‘Schitterend.’ – de Volkskrant‘Prachtig vertaald.’ – Algemeen Dagblad

In augustus 45 v.Chr., zeven maanden voor de iden van maart, reed een zegevierende stoet de stad Mediolanum (Milaan) binnen. Twee strijdwagens reden voorop: een met Julius Caesar en Marcus Antonius, een met Decimus en Octavianus. Waarom vergezelden deze drie Romeinen Caesar in zijn triomf? Waarom zou een van hen hem binnen zeven maanden verraden? En hoe waren de drie mannen in staat om na Caesars dood legers op de been te brengen en zich tegen elkaar te keren in een nieuwe oorlog die het einde van de Republiek zou betekenen? In deze reconstructie verhaalt Barry Strauss de politieke moord op Julius Caesar, de zeven maanden lange aanloop en de nasleep van deze daad die de loop van de geschiedenis voor altijd veranderde.

In de zesde eeuw na Christus was keizer Justinianus gedurende vier decennia de initiator van opmerkelijke veranderingen in een tijdperk van geopolitieke dreigingen, klimaatverandering en pandemieën. Vanuit Constantinopel heroverden Justinianus’ legers verloren gebieden in Noordoost-Afrika en Zuidwest-Europa, maar deze militaire acties vormden slechts één onderdeel van de keizerlijke vernieuwing. Van zijn drastische herziening van de Romeinse wet tot zijn uitbundige bouwprojecten (waaronder de Hagia Sophia) en zijn felle vervolging van het orthodoxe christendom: Justinianus bepaalde de koers van Byzantium en legde de basis voor de wereld van de middeleeuwen.

In ‘Messalina’ vertelt historica Honor Cargill-Martin het verhaal van een van de beruchtste vrouwen uit de Romeinse tijd. Messalina, geboren in een vooraanstaande Romeinse familie, leefde van ca. 17/20 tot 48 n.Chr. Ze was de derde vrouw – en achternicht – van keizer Claudius. Toen hij in het jaar 48 Rome had verlaten om de havens in Ostia te inspecteren, ‘trouwde’ Messalina echter ook met Gaius Silius. Al snel werd Claudius op de hoogte gesteld van het feest dat in Rome gaande was. Hij ging terug naar Rome, wat resulteerde in de dood van zowel Messalina als Gaius Silius en de meeste feestgangers. Mede door het werk van Tacitus en Suetonius is Messalina de geschiedenis ingegaan als een meedogenloze en seksueel onverzadigbare intrigant. Daarmee is ze een van de meest belasterde en onderschatte vrouwelijke figuren uit de oude geschiedenis. Cargill-Martin kijkt verder dan de wellustige anekdotes. Zij ziet een vrouw die erin slaagt haar positie te verdedigen in de overwegend mannelijke wereld van de keizerlijke Romeinse politiek. Historicus en bestsellerauteur Dan Jones roemt ‘Messalina’ als ‘het beste historische debuut’ dat hij in jaren heeft gelezen. ‘De beschrijving van Messalina’s opkomst en ondergang doet Cargill-Martin zo goed en beeldend dat haar leven wel van elke pagina lijkt af te spatten.’ 5 ***** in het NRC. ‘Een goed geschreven en gedocumenteerd boek.’ – National Geographic Historia

‘Alcibiades en de val van Athene’ van classicus David Stuttard is de historische biografie van de Griekse (anti-)held Alcibiades. Hij werd rond 450 v.Chr. geboren in Athene. Alcibiades, ooit een volgeling en goede vriend van Socrates, was onmetelijk rijk, gruwelijk aantrekkelijk, ongelooflijk charmant, een kundige generaal en een meedogenloze politicus. Hij was tevens een beruchte serieverrader, die tijdens de Peloponnesische Oorlog overliep naar Sparta en vervolgens naar de Perzen. David Stuttard laat het oude Athene in al zijn glorie herleven als hij Alcibiades volgt van zijn kindertijd tot het hoogtepunt van zijn absolute macht, tegen een achtergrond van culturele pracht en internationale chaos.

In de heiligdommen van Asclepius, de god van genezing, zochten zieken gedurende de hele Oudheid verlichting van hun klachten en genezing. De cultus omvatte offers aan Asclepius, rituele wassing en incubatieslaap. De asklepeia waren echter niet alleen de laatste hoop voor ernstig zieken en er vonden niet alleen wonderbaarlijke genezingen plaats. Er werd ook reguliere geneeskunde beoefend, laat Florian Steger zien. Inscripties over genezingen en aantekeningen van de befaamde redenaar Publius Aelius Aristides over zijn ziektes en genezingen geven een levendig beeld van de medische praktijken. De Asclepiusgeneeskunde was een integraal onderdeel van de veelzijdige gezondheidszorg van het Romeinse Rijk.

In ‘Rome en Perzië’ beschrijft oudheidspecialist Adrian Goldsworthy de zeven eeuwen aan rivaliteit tussen wereldmachten Rome en Perzië. Het Romeinse Rijk, waarvan zijn grenzen strekte vanaf het Britse Eiland tot aan de Sahara, was van ongekende grootte en bleef zich uitbreiden. Pas in het verre oosten stootte het op onwankelbare tegenstand: het Partische, later Perzische Rijk, een van de weinige tegenstanders van het Romeinse Rijk die het evenaarde in omvang, effectiviteit en continuïteit. Vanaf de eerste eeuw v.Chr. tot de zevende eeuw n.Chr. was er sprake van conflict tussen Rome en Perzië. Ondanks hun eindeloze botsingen verrijkte de onderlinge handel en uitwisseling van cultuur hen beiden. Hun wederzijds respect voorkwam dat zowel Rome als Perzië de ander permanent zou vernietigen. Geen van beiden won de strijd. Beiden gingen ten onder.

In dit meeslepende boek, geschreven door historicus MJ van Hagen, worden de roots van de menselijke cultuur en evolutie blootgelegd met diepgaande inzichten, historische context en wetenschappelijke ontdekkingen. De auteur neemt je mee op een boeiende reis door de geschiedenis van de menselijke evolutie, waarbij het ontstaan van taal, technologie en cultuur centraal staat. Ontdek hoe de vroege mensen aanpasbaarheid combineerden met hun vermogen om technologische vooruitgang te boeken, en hoe ze de natuur en het klimaat hebben beïnvloed en andersom. De interactie tussen de menselijke soort en de omgeving komt tot leven in deze meeslepende verkenning. Het boek werpt een helder licht op hoe onze soort heeft bijgedragen aan de evolutie van het leven op aarde en hoe we onze toekomst vormgeven te midden van uitdagingen zoals klimaatverandering en technologische vooruitgang. MJ van Hagen (1958), is een onafhankelijk onderzoeker, publicist en historicus met een diepgaande specialisatie in de vroegmiddeleeuwse cultuurgeschiedenis.