Filosofie

Een boek vol inspirerende antwoorden op vragen die we ons allemaal wel eens stellen, maar zelden expliciet beantwoorden. In september 2018 schreef Volkskrant-journalist en schrijver Fokke Obbema een aangrijpend artikel over de hartstilstand die hij het jaar daarvoor had gehad. Het stuk maakte veel los bij lezers en kreeg meer dan duizend reacties. De ervaring riep bij Obbema zelf grote levensvragen op, wat resulteerde in ‘de beste interviewserie van 2018’, aldus Matthijs van Nieuwkerk. Vanaf oktober 2018 publiceerde Obbema een veertigtal prikkelende gesprekken met zeer uiteenlopende gesprekspartners, waarbij de eerste vraag telkens luidde: ‘Wat is de zin van ons leven?’ Dit boek is een bundeling van deze gesprekken én het artikel waarmee alles begon.

De weg biedt een geheel nieuwe kijk op het dagelijks leven. Michael Puett, Harvards populairste docent, laat zien hoe Chinese denkers ons inspireren tot grote en kleine veranderingen. In De weg put hij hiervoor uit het werk van zes grote Chinese filosofen zoals Confucius en Lao Tze. Mede door de waarde die zij aan kleine gebaren, rituelen en goede gewoontes hechten, bieden zij een totaal ander wereldbeeld dan westerse denkers of boeddhistische leraren. De weg daagt ons uit onze diepgewortelde overtuigingen te herzien. Volgens Puett betekent 'het goede leven' niet een groots programma of doel uitvoeren, maar een weg bewandelen. Aan de hand van voorbeelden uit het alledaagse leven, legt Puett de denkbeelden van de oude Chinese filosofen uit. Hij inspireert tot kleine, haalbare veranderingen in onze manier van werken, opvoeden, politiek bedrijven en relaties aangaan, met mogelijk verstrekkende gevolgen voor onszelf en de wereld. De weg biedt een nieuwe kijk op bijna alles!

'Het is alsof er bij me aan de deur wordt geklopt: hoe zit het, wat vind jij eigenlijk?’ Zo omschreef een lezer het effect van de interviews die Fokke Obbema publiceerde in ‘De zin van het leven’ (2019). Die gesprekken over de essentie van het bestaan voerde hij met bekende en onbekende Nederlanders na zijn hartstilstand in 2017. Ze bleken in een behoefte te voorzien, zijn boek werd een bestseller. De interviews in zijn nieuwe boek beginnen met de vraag: ‘Wat is voor u een zinvol leven?’ Dat levert opnieuw toegankelijke, maar ook diepzinnige gesprekken op. Aan bod komt een grote variëteit aan standpunten over waar het in het leven om zou kunnen of moeten draaien. Ook geeft Obbema zijn kijk op de betekenis van wat bij iedereen door het hoofd dwarrelt: het eigen levensverhaal.

De Denker des Vaderlands, René Gude, is stervende. Voor Human sprak Wim Brands met hem over wat er werkelijk toe doet in het leven, over humeurmanagement en over de troost van de filosofie. Juist nu de dood voor de deur staat, blijken filosofische vaardigheden handig om de gemoedsrust te bewaren. Als je goed over de inrichting van je leven hebt nagedacht, hoef je op het eind niet nog van alles goed te maken. Wie een beetje nadenkt hoeft zich ook niet te verliezen in bozige theorietjes over het bittere lot dat je treft. Natuurlijk dat soort sombere emoties zijn er wel, maar je kunt leren om ze niet kunstmatig, door verkeerd gebruik van je verstand, te verlengen.En wat het sterven zelf betreft: dat moet toch tamelijk eenvoudig zijn. Tot nu toe is het iedereen gelukt.René Gude is Denker des Vaderlands, oud-directeur van de ISVW en voormalighoofdredacteur van Filosofie Magazine. Over hem publiceerde Wilma de Rek eerderhet boek Stand-up filosoof, de antwoorden van René Gude. Wim Brands maakt het tv-programma VPRO Boeken, verzorgt uitzendingen over filosofie voor Human en is dichter.

Gezaghebbende biografie over een van de belangrijkste denkers van de 20e eeuw Een leven lang hield Hannah Arendt (1906-1975) zich bezig met de onzekere grens tussen goed en kwaad. Een leven dat een cruciaal hoofdstuk in de geschiedenis van het Westen omvat, een tijd waarin onze ideeën over de mens en zijn waarde, schuld en verantwoordelijkheid opnieuw werden gedefinieerd – en waarin Arendt uitgroeide tot een van de belangrijkste denkers van de twintigste eeuw.Als dochter van Joodse ouders groeit Arendt op in het onstuimige Duitsland van de jaren dertig, waar ze zich vanaf jonge leeftijd volledig toelegt op de filosofie. Ze begint een relatie met de Duitse filosoof Martin Heidegger, die enkele jaren later echter net als vele andere intellectuelen fervent aanhanger wordt van het nazisme. Arendt wordt gedwongen het land te ontvluchten en zal zich tot aan haar dood in New York bezighouden met vragen over de aard van het kwaad, de mens, liefde en politieke theorie.In deze biografie verweeft auteur Ann Heberlein het bewogen leven van Hannah Arendt met haar gedachtegoed, dat ook nu, een halve eeuw na haar dood, nog altijd angstaanjagend relevant is in een wereld die steeds verder verdeeld raakt.'Zeer toegankelijk geschreven biografie.' – Nederlands Dagblad

In dit boek ontwaart de sociaal psycholoog Jonathan Haidt een pijnlijke paradox: terwijl we onze kinderen in de fysieke wereld meer en meer beschermen, laten we ze in de digitale wereld vogelvrij. Haidt laat zien dat deze ontwikkeling en de opkomst van de iPhone en sociale media hebben geleid tot een enorme stijging in het aantal mentale problemen onder tieners en jongeren. Denk hierbij vooral aan klachten als angststoornissen, depressies en zelfmutilatie. De effecten op de sociale en neurologische ontwikkeling van kinderen zijn schrikbarend. Haidt legt uit waarom sociale media meisjes meer schaden dan jongens en waarom jongens zich terugtrekken uit de echte wereld naar de virtuele wereld, met rampzalige gevolgen voor henzelf, hun families en de samenleving. In 'Generatie angststoornis', dat bij verschijning in Amerika en Engeland op nummer 1 binnenkwam in de bestsellerlijsten, roept Haidt krachtig op tot collectieve actie. Hij beschrijft concrete stappen die ouders, leraren, scholen, techbedrijven en overheden kunnen nemen om de epidemie van psychische aandoeningen te stoppen en onze kinderen gezond op te laten groeien. 'Het belangrijkste boek van het jaar' – De Ongelooflijke Podcast 'Essentieel leesvoer' – Wendy Online 'Jonathan Haidt raakt een open zenuw' – De Tijd 'Beginpunt van maatschappelijk debat' – NRC, vier ballen 'Ronkend, met veel onderzoek neergezet' – WNL op Zondag ‘Jonathan Haidt is een moderne profeet, vermomd als psycholoog.’ – Susan Cain ‘Een belangrijk nieuw boek.' – The New York Times ‘Iedere ouder moet onmiddellijk stoppen met wat ze doen en dit boek lezen.’ – Johann Hari Winnaar beste non-fictie boek van 2024 - Goodreads

Go East! is een autobiografisch verslag van Stine Jensen en haar zoektocht door het spirituele (Wilde) Westen en een filosofisch onderzoek naar het ego, goeroes en andere ongemakken. Na jarenlange studie van de westerse filosofie en een werkzaam leven op de universiteit gooit filosoof en schrijfster Stine Jensen door een persoonlijke crisis het roer om. Op zoek naar meer geluk, rust en balans tussen lichaam en geest verkent ze de spirituele wereld en duikt in de wereld van mindfulness, yoga en meditatie. Ze volgt een yoga-opleiding bij een Amerikaanse goeroe, verandert haar eetgewoonten drastisch en mediteert dagelijks. Wordt ze gelukkiger? Stine Jensen publiceerde onder meer Turkse vlinders, Het broekpak van Olivia Newton-John en het kinderboek Lieve Stine, weet jij het? Voor televisie maakte ze de reisserie Licht op het Noorden en het filosofieprogramma Dus ik ben.

In ‘Rebelse genieën’ vertelt Andrea Wulf niet alleen het verhaal van enkele van de briljantste figuren uit de geschiedenis, maar ook hoe we onszelf als middelpunt zijn gaan beschouwen, over het ontstaan van individuele vrijheden en over de dunne lijn tussen egoïsme en de vrije wil. Wulf beschrijft dat de oorsprong van ideeën zoals individualisme, zelfbeschikking en vrijheid ligt in Jena, een klein Duits universiteitsstadje. Daar begon in de laatste jaren van de achttiende eeuw een bont genootschap op een radicaal nieuwe wijze na te denken over het ‘zelf’. Onder hen bevond zich de raadselachtige Caroline Schlegel. Ze filosofeerden over het scheppend vermogen van het zelf, de eenheid van de natuur en de ware aard van vrijheid – en daarmee ontketenden ze de Romantiek, een revolutie van de geest die tot op de dag van vandaag doorwerkt.

We hebben allemaal zowel een zwarte als een witte wolf in ons. De witte wolf is lief en zacht, de zwarte wolf zit vol onrust. In 'De wijsheid van de witte wolf' leer je via prachtige volksverhalen je witte wolf te omarmen. Omarm je witte wolf.In 'De wijsheid van de witte wolf' ontdek je dat we op elk moment in ons leven ons eigen gedrag kunnen sturen. Door onze innerlijke witte wolf te omarmen en onze zwarte wolf beter te begrijpen vinden we meer rust. In 'De wijsheid van de witte wolf' beluister je de mooiste volksverhalen over deze innerlijke strijd tussen goed en kwaad.

A series of reflections, strongly influenced by Epictetus, which represent a Stoic outlook on life. It offers a range of fascinating spiritual reflections and exercises developed as the leader struggled to understand himself and make sense of the universe.

In dit baanbrekende boek bundelen de toonaangevende denkers Michael Sandel en Thomas Piketty hun krachten om een urgent maatschappelijk vraagstuk aan te pakken: de groeiende ongelijkheid. Ze onderzoeken diepgaand waarom de kloof tussen rijk en arm steeds groter wordt en welke onderliggende factoren hieraan ten grondslag liggen. Maar het boek biedt ook hoop, met concrete voorstellen en inspirerende ideeën over hoe we onze samenleving eerlijker en gelijker kunnen maken. Een onmisbaar werk voor iedereen die gelooft in een rechtvaardigere toekomst.

In dit boek ontwaart de sociaal psycholoog Jonathan Haidt een pijnlijke paradox: terwijl we onze kinderen in de fysieke wereld meer en meer beschermen, laten we ze in de digitale wereld vogelvrij. Haidt laat zien dat deze ontwikkeling en de opkomst van de iPhone en sociale media hebben geleid tot een enorme stijging in het aantal mentale problemen onder tieners en jongeren. Denk hierbij vooral aan klachten als angststoornissen, depressies en zelfmutilatie. De effecten op de sociale en neurologische ontwikkeling van kinderen zijn schrikbarend. Haidt legt uit waarom sociale media meisjes meer schaden dan jongens en waarom jongens zich terugtrekken uit de echte wereld naar de virtuele wereld, met rampzalige gevolgen voor henzelf, hun families en de samenleving. In 'Generatie angststoornis', dat bij verschijning in Amerika en Engeland op nummer 1 binnenkwam in de bestsellerlijsten, roept Haidt krachtig op tot collectieve actie. Hij beschrijft concrete stappen die ouders, leraren, scholen, techbedrijven en overheden kunnen nemen om de epidemie van psychische aandoeningen te stoppen en onze kinderen gezond op te laten groeien. 'Het belangrijkste boek van het jaar' – De Ongelooflijke Podcast 'Essentieel leesvoer' – Wendy Online 'Jonathan Haidt raakt een open zenuw' – De Tijd 'Beginpunt van maatschappelijk debat' – NRC, vier ballen 'Ronkend, met veel onderzoek neergezet' – WNL op Zondag ‘Jonathan Haidt is een moderne profeet, vermomd als psycholoog.’ – Susan Cain ‘Een belangrijk nieuw boek.' – The New York Times ‘Iedere ouder moet onmiddellijk stoppen met wat ze doen en dit boek lezen.’ – Johann Hari Winnaar beste non-fictie boek van 2024 - Goodreads

In een wereld waarin alles meetbaar is en je altijd méér kunt doen, is het lastig stil te staan. Niemand ontkomt aan de kapitalistische ratrace. Filosoof Lieke Knijnenburg worstelt hier al sinds haar studie mee. De productiviteitsfetisj leert dat hard werken beter is dan ontspannen, dat onze waarde als mens afhangt van onze productiviteit en dat we altijd meer kunnen doen. Ver buiten de werksfeer (bijvoorbeeld in het domein van relaties) verdringt dit ideaal andere ideeën over het goede leven. In dit boek ontleedt Knijnenburg op nietsontziende wijze haar drang om het leven te reduceren tot een takenlijstje en haar pogingen om aan zichzelf te ontsnappen; in de ander, de nacht, de roes. Het resultaat is een filosofische worsteling met overgave.

‘Dit is het vak dat we op school hadden moeten krijgen. Een bijzonder inspirerend en onmisbaar boek.’ – Daphne Bunskoek   ‘Een feest van herkenning! Dit is een noodzakelijk boek voor mij en dit land dat zo dikwijls gevangenzit in zijn eigen gelijk.’ – Stef Bos ‘Politieke partijen die campagne gaan voeren zouden allemaal dit boek moeten lezen. Hoe kun je mensen meenemen in een ander denkproces?’ – Frits Wester 'Voor wie te weinig tijd heeft om de verzamelde werken van Nietzsche te (her)lezen is dit een praktische toepassing: een soort yoga voor de geest, met handige oefeningen om je denken te trainen in beweeglijkheid.' De Standaard, beste cadeauboeken 2023 Bekruipt jou soms ook het gevoel dat je altijd overal een mening over moet hebben? Ben je uitgekeken op steeds dezelfde discussies met je collega’s en de eeuwig terugkerende conflicten met je partner? Lijkt het je sterk dat er voor elk probleem slechts twee oplossingen zijn die lijnrecht tegenover elkaar staan?   Tien jaar geleden brak filosoof Lammert Kamphuis met pijn en moeite los uit zijn streng religieuze milieu. Hij hoopte daarbuiten een wereld te vinden waarin mensen minder zwart-wit denken. Tot zijn verbazing ziet hij juist het tegenovergestelde gebeuren: onze samenleving gaat meer en meer lijken op de dogmatische kerk waaruit hij zich bevrijd heeft. Er is weinig aandacht voor nuance en steeds minder begrip voor andersdenkenden.   In Verslaafd aan ons eigen gelijk stelt Kamphuis filosoferen voor als training om de wereld vanuit meerdere invalshoeken te bekijken. Met onverwachte experimenten, verrassend praktische tips en toegankelijke oefeningen laat hij zien hoe je geest leniger kan worden. Een must-read voor iedereen die met minder krampachtigheid en meer nieuwsgierigheid in het leven wil staan!

Er zijn groeiende zorgen over de risico’s van digitalisering, en daarom probeert de eu digitaal soeverein te worden. In Atlas van de digitale wereld brengt Haroon Sheikh in kaart hoe Nederland en de eu er in dit opzicht voorstaan.   Om de digitale wereld helder voor ogen te krijgen, introduceert Sheikh het verticale model van de ‘stack’. Deze benadering, die het mogelijk maakt om de verschillende lagen van de digitale wereld te analyseren, laat zien hoe revolutionair digitalisering is en hoe die samenhangt met vraagstukken van macht en soevereiniteit.   Haroon Sheikh (1980) is bijzonder hoogleraar Strategic Governance of Global Technologies aan de Vrije Universiteit Amsterdam en senior onderzoeker bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Hij schrijft columns, wetenschappelijke artikelen en publieksboeken over digitalisering en geopolitiek.

Nearly two thousand years after it was written, Meditations remains profoundly relevant for anyone seeking to lead a meaningful life.Few ancient works have been as influential as the Meditations of Marcus Aurelius, philosopher and emperor of Rome (A.D. 161-180). A series of spiritual exercises filled with wisdom, practical guidance, and profound understanding of human behavior, it remains one of the greatest works of spiritual and ethical reflection ever written. Marcus's insights and advice-on everything from living in the world to coping with adversity and interacting with others-have made the Meditations required reading for statesmen and philosophers alike, while generations of ordinary readers have responded to the straightforward intimacy of his style. For anyone who struggles to reconcile the demands of leadership with a concern for personal integrity and spiritual well-being, the Meditations remains as relevant now as it was two thousand years ago. In Gregory Hays's new translation-the first in thirty-five years-Marcus's thoughts speak with a new immediacy. In fresh and unencumbered English, Hays vividly conveys the spareness and compression of the original Greek text. Never before have Marcus's insights been so directly and powerfully presented. With an Introduction that outlines Marcus's life and career, the essentials of Stoic doctrine, the style and construction of the Meditations, and the work's ongoing influence, this edition makes it possible to fully rediscover the thoughts of one of the most enlightened and intelligent leaders of any era.

Epictetus, a Greek stoic and freed slave, ran a thriving philosophy school in Nicropolis in the early second century AD. Together with the "Enchiridion", a manual of his main ideas, this book argues that happiness lies in learning to perceive exactly what is in our power to change and what is not.

A philosophy that saw self-possession as the key to an existence lived "in accordance with nature", Stoicism called for restraint of animal instincts and severing of emotional ties. Seneca's contribution to a seemingly unsympathetic creed was to transform it into an inspiring declaration of the dignity of the individual mind.

Diepgaande filosofische reflectie op het dogmatisme, het apodictische denken en de ‘macht van het woord’   Wie niet namens het hogere kan spreken, verliest geloofwaardigheid. In Het laatste woord laat filosoof René ten Bos zien dat onze seculiere samenleving alternatieven voor God gevonden heeft. We spreken niet langer in Zijn naam, maar in naam van Gezondheid, Waarheid, Rechtvaardigheid, Efficiency en recentelijk ook Duurzaamheid. Daarmee is een nieuwe vorm van dogmatiek in de wereld gekomen die geen tegenspraak duldt en die altijd het laatste woord opeist.   Voor de overgrote meerderheid lopen mensen maar al te graag in het gareel. Het biedt structuur, verheffing en betekenis. Wie enigszins twijfelt aan de heersende dogma’s wordt direct weggezet als ‘idioot’. Ten Bos onderwerpt de trouw aan dogmatiek aan een diepgravende filosofische analyse. Daarbij verliest hij de waarde van het volgen van dogma’s nooit uit het oog, maar hij benadrukt ook het belang van de ‘idioten’, die openlijk durven te twijfelen aan zekerheden. Misschien zijn ze wel niet zo gek als menigeen geneigd is te denken?   René ten Bos (1959) is hoogleraar filosofie en voormalig Denker des Vaderlands (2017-2019). Van zijn hand verschenen bij Boom onder meer Water (2014, genomineerd voor de ECI Literatuurprijs), Bureaucratie is een inktvis (2015, winnaar Socratesbeker 2016), Dwalen in het antropoceen (2017) en Meteosofie (2021).

De wetgeving over het zelfgekozen levenseinde om mensen met uitzichtloos lijden een waardig einde te bieden, blijft onderwerp van voortdurende discussie. Daarbij komen steeds vaker vragen naar voren over de juridische en morele grenzen die gepaard gaan met deze ultieme vorm van zelfbeschikking. Hoe moeten we omgaan met moeilijke gevallen zoals euthanasie bij jongvolwassenen, bij psychisch lijden, bij mensen met dementie, en bij degenen die hun leven als ‘voltooid’ beschouwen? Wat te denken van ‘Middel X’ van de Coöperatie Laatste Wil, en de ‘Sarco’ van Philip Nitschke? 'Over de grens van het leven' beschrijft aan de hand van praktijkvoorbeelden, juridische analyses en ethische beschouwingen de huidige stand van zaken in het Nederlandse debat over een ‘goede dood’.

Originele en prikkelende essays over emoties, stemmingen en karaktertrekken bieden een toegankelijke inleiding op de filosofie van het gevoelsleven   In de filosofie bestaat een groeiende interesse in emoties. Zelfs in de academische wijsbegeerte hervinden onderwerpen als trots, woede en afgunst hun plek. Dit maakt de filosofie inclusiever en rijker, en vergroot bovendien de groep mensen die er houvast, troost of plezier in vindt.   Als tegenpool van de rede zijn emoties van oudsher het ondergeschoven kind in de filosofie, maar de afgelopen jaren is een breder en cognitiever emotiebegrip ontstaan. Emoties geven ons niet alleen informatie, ze maken ook deel uit van het menselijk proces van informatieverwerking. Ze zijn essentieel bij betekenisverlening. Op originele en prikkelende wijze bespreekt Jacqueline Duurland tal van emoties, stemmingen en gevoelens aan de hand van filosofen en schrijvers vanaf de oudheid tot nu. Ze lardeert dit met persoonlijke beschouwingen volgens de receptuur van Aristoteles: ‘Aan de hand van het specifieke begrijpt men het universele.’   Jacqueline Duurland (1955) is schrijver en filosoof. Zij schreef voor diverse media en was als taaldocent verbonden aan de UvA. Zij richtte in Haarlem de Filosofiefabriek op en geeft lezingen en cursussen om filosofische inzichten toegankelijk te maken voor een groter publiek. In 2022 verscheen haar succesvolle Vinosofie. Een proeve van denken en drinken.

Het magnum opus van Jos Kessels, grondlegger van de praktische filosofie in Nederland   Socrates, de aartsvader van de westerse filosofie, was in zijn gesprekken altijd op zoek naar een idee, een juist beeld van wat ‘goed leven’ en ‘in vorm zijn’ inhouden. Zijn oproep tot grondige reflectie is vandaag de dag nog net zo actueel als 2500 jaar geleden. In tijden van diversiteit en fragmentatie is het urgenter dan ooit het filosofische gesprek zijn rol in de samenleving terug te geven. De kunst van de dialoog, het onderzoek van uiteenlopende visies en houdingen, schept een cultuur van gezamenlijk nadenken die mensen verbindt ondanks hun verschillen.   Puttend uit ruim veertig jaar ervaring als filosoof op de markt geeft Jos Kessels een gedetailleerd beeld van de kunst van de socratische dialoog. Aan de hand van concrete voorbeelden maakt hij de lezer bekend met de centrale competenties en inzichten in Socrates’ manier van gespreksvoering. Met In vorm komen biedt hij het eerste omvattende overzicht van de methoden en technieken in de praktische filosofie in het Nederlands taalgebied.   Échte filosofie moet zich niet beperken tot de collegebanken, maar wordt in praktijk gebracht in het dagelijks leven. In allerlei organisaties, van gezondheidszorg tot bankenwereld, van overheid tot industrie, buigen mensen zich over lastige vragen. Strategische vragen: waar gaat het precies om in ons werk? Conceptuele vragen: wat verstaan we eigenlijk onder kwaliteit? Morele vragen: wat is hier rechtvaardig? Persoonlijke vragen: wat houdt mijn beeld van ‘goed leven’ in? In vorm komen biedt een uitgebreide filosofische gereedschapskist, met instrumenten variërend van basistechnieken tot geavanceerde dialectische methoden, onmisbaar voor het ontwikkelen van ‘dragende ideeën’.   Jos Kessels werkte veertig jaar als praktisch filosoof. Hij leidde gesprekken en trainingen met managers en bestuurders in verschillende sectoren van de samenleving. Hij schreef vele boeken over praktische filosofie en specialiseerde zich in ideeënleer, de theorie en praktijk van het socratisch gesprek. In 2019 werd Kessels benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau voor zijn bijdrage aan de praktische filosofie in Nederland. In In vorm komen brengt hij al zijn opgedane ervaringen en inzichten bij elkaar.

Een boek boordevol levenswijsheid

Leer leven in de voetstappen van Socrates, de grootste filosoof die ooit leefde. Dit boek combineert verhalen over zijn leven, zijn denkbeelden en praktische oefeningen voor vandaag de dag.

Mensen zijn rabiate wij-zij-denkers. We maken voortdurend onderscheid tussen wie erbij hoort en wie niet. Dit diepgewortelde mechanisme beïnvloedt ons gedrag dagelijks: van vlaggen uithangen tot het delen van berichten op sociale media, we doen van alles om onze groepsidentiteit te laten zien. In de ban van Wij en Zij kijkt verder dan de negatieve gevolgen van dit tribale denken en toont hoe ons groepsgevoel ook positief kan bijdragen aan sociale cohesie, actief burgerschap en betrokkenheid in een diverse samenleving. In het publieke debat maakt het wij-zij-denken ons vatbaar voor eenzijdige standpunten en polarisatie. We volgen politieke discussies graag zoals supporters naar een voetbalwedstrijd kijken: voorspelbaar vooringenomen en vol emotie. Patrick Loobuyck laat je kennismaken met een radicaal andere benadering. Zijn pleidooi voor combinatiedenken daagt je uit om de comfortzone van het wij-zij-denken te verlaten. Wie dit boek leest, zal nooit meer op dezelfde manier naar het publieke debat kijken en heeft de sleutel in handen om op een meer open en constructieve manier in discussies te gaan staan. Patrick Loobuyck is als gewoon hoogleraar levensbeschouwing, ethiek en filosofie verbonden aan het Centrum Pieter Gillis van de Universiteit Antwerpen en is gastprofessor politieke filosofie aan de vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschap van de Universiteit Gent. Als moraalfilosoof is hij een belangrijke stem in het publieke debat.

Filosoof Jean Paul Van Bendegem opent de deuren van zijn rariteitenkabinet. Ontdek zijn scherpzinnige en unieke gedachtekronkels in Abecedarium!

Iedere dag jakkeren we door onze levens op weg naar… wat eigenlijk? Geluk? Verbinding? Zin? Hebben we de hoop daarop niet opgegeven toen we God dood verklaarden en ons wereldbeeld toevertrouwden aan de wetenschap? Als we realistisch zijn, weten we dat ons niets anders wacht dan het oneindige zwarte gat van de dood. De wetenschap zal ons niet redden... of toch? Want is het niet juist de sterrenkunde die ons vertelt dat wij allemaal uit dezelfde zeven elementen bestaan, gecreëerd in de gloeiende kern van een ster? Vertelt de biologie ons niet dat we met alle leven verbonden zijn door miljarden jaren evolutie? En toont niet juist de moderne natuurkunde aan dat onze ervaring van tijd – als een onverbiddelijke stroom van geboorte naar dood – een illusie is? Wat betekent dit allemaal voor ons leven? In Sterrenstof zijn wij deelt sterrenkundige Margot Brouwer het persoonlijke verhaal van diens levenslange existentiële zoektocht, en het hoopvolle wereldbeeld waar deze zoektocht toe leidde. Brouwers inzichtelijke synthese van moderne natuurwetenschap, Spinoza’s filosofie en mystieke spiritualiteit uit oost en west kan ons bestendige troost bieden: diens boek biedt zicht op de peilloze diepten van ruimte en tijd – en op wie we werkelijk zijn.

Is filosofie een uitwisseling tussen mensen die allemaal vanuit een afzonderlijke privéwereld vertrekken? Zijn de onderwerpen waar je over denkt te isoleren alsof elk thema in een aparte koektrommel past? In Denken in veelvoud stelt Hein van Dongen dat we vaak te weinig rekening houden met de mogelijkheid om andere perspectieven te ontwikkelen. Contact met andersdenkenden is wel de basis van de filosofie. Denken in veelvoud betekent dat je je niet alleen passief laat informeren over de visies van anderen, maar dat je die ideeën ook in je eigen denken een plaats probeert te geven. Want vanuit een meervoudig perspectief zijn niet alleen onze levens met elkaar vervlochten, maar wordt ook de wereld van de dingen om ons heen een wereld van relaties.

‘Ype de Boer is als geen ander in staat het ongrijpbare, erudiete en diepzinnige werk van Giorgio Agamben in begrijpelijke taal te bespreken en tegelijkertijd de onvermoede schatten die in dit oeuvre schuilgaan op te diepen.’ – Gert-Jan van der Heiden   Mijmerend over zijn filosofische leven schrijft de invloedrijke denker Giorgio Agamben dat hij wordt gedreven door een verlangen om met al zijn kracht uit te zoeken of iets in de hemel of op aarde hem een ‘eeuwig en rechtvaardig geluk’ zou schenken. Bij het grote publiek staat Agamben juist bekend als een doemdenker, een onverschrokken criticus van het moderne politieke heden, pessimistisch tot op het nihilistische af. Hoe verhouden zijn donkere cultuuranalyses zich tot deze zoektocht naar geluk? In Een filosofisch rariteitenkabinet toont Ype de Boer hoe Agamben de millennia oude filosofische zoektocht naar het geluk op radicaal nieuwe wijze oppakt. Hij richt zich daarbij op de vele eigenzinnige personages, plaatsen en creaturen die Agambens wereld bevolken. Toegang tot die wereld, zo betoogt De Boer, vereist niet alleen oog voor argumentatie, maar ook voor de bijzondere manieren waarop Agamben het mensenleven verbeeldt. Agambens evocatieve, poëtische denkstijl getrouw, tovert De Boer in twintig korte essays de belangrijkste figuren en thema’s uit het werk van de Italiaanse denker om tot handzame miniaturen. Het kruimelspoor van die figuren volgend, wordt een nieuw perspectief op geluk geopend.   Ype de Boer (1989) is filosoof en docent aan de Radboud Universiteit. Hij is vertaler van Agambens werk en auteur van Agamben’s Ethics of the Happy Life (2024). Eerder schreef hij Het erotisch experiment, Voorbij de moderne seksuele identiteit (2019) en Murakami en het gespleten leven (2017). Voor zijn dissertatie over Agamben ontving hij in 2024 het Legatum Stolpianum.

De zin van het leven is niet iets dat je kunt vinden. Zin is vooral iets wat je doet. Het is een activiteit. Wat werkelijk zin geeft, is de activiteit van onze wil om de vrijheid, van ons verstand om de waarheid en van ons gevoel om de schoonheid te vinden. Wie zich in alle drie bekwaamt, ervaart de zin van het leven in optimale vorm. Deze filosofische zinwijzer helpt je op weg. John van der Horst is schrijver, schilder en maker van de podcast De grote vragen des levens. Hij doceerde lange tijd filosofie en ethiek aan de Bestuursacademie. Van zijn hand verscheen eerder Niet Nix – een kritiek op het academisch nihilisme.

Wat is autisme? Kan en mag men filosoferen als men autistisch is? Wat kan filosofie in dit geval inhouden? In dit boekje worden deze vragen - zij het impliciet - beantwoord. Centraal concentreert het zich op de verschijnselen 'autisme' en 'traagheid'. Het uitgangspunt van het boekje is dat vertraging noodzakelijk is voor een omgang met autisme. Het is vooral geschreven voor autisten, maar ook voor geïnteresseerden met andere achtergronden. Hierin toont de persoonlijke meditatieve zoektocht van de schrijver hoe vertraging betekenisvol kan zijn voor zijn eigen leven en voor andermans - voor jouw - leven. Concepten en verbanden uit psychologie en filosofie worden met elkaar in samenhang gebracht. Zo komt in een klein filosofisch essay en in filosofische gedichten zonder rijm, die als een 'aide-mémoire' kunnen dienen, de autist als een ware slak naar voren. Hij of zij gaat traag diens gang en kruipt zo nu en dan in diens schulp. De autist stelt trage vragen en niets blijft ongedaan!

Een noodzakelijke en verfrissende benadering van ouder worden in een vergrijzende samenleving.   De vraag naar betekenisvol ouder worden is niet nieuw, maar in de eenentwintigste eeuw volstaan traditionele antwoorden niet langer. Gangbare verhalen kloppen niet: ouder worden is niet ‘jong blijven’, en betekent evenmin alleen maar verlies. Hoe kunnen we vandaag de dag een positieve en waardevolle invulling geven aan ouder worden?   In tal van groepsgesprekken sprak filosoof Suzanne Biewinga met oudere mensen over existentiële zorgen, hooggestemde idealen en de weerbarstige praktijk. Aan de hand van klassieke en hedendaagse denkers ontwikkelde ze een nieuwe manier van denken en spreken over het late leven. Door de ervaringen, inzichten en verlangens van ouderen centraal te stellen, komt ze tot heldere inzichten over wat waar, goed en mooi is aan ouder worden – en wat niet.   Suzanne Biewinga (1954) promoveert in haar zeventigste levensjaar aan de Universiteit van Amsterdam op haar onderzoek naar een nieuwe filosofie van ouder worden als ervaring. Hiervoor was ze onder andere werkzaam als ondersteuner van patiëntenorganisaties en als coördinator van een hospice. Na haar werkende bestaan studeerde zij filosofie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en zette ze haar filosofiewerkplaats op.

Van Nietzsche weet men dat hij de ‘dood van God’ propageert, en ook de ‘wil tot de macht’. Minder bekend is dat die ‘dood van God’ de weg opent voor een betovering die in feite religieus is, terwijl de ‘wil tot de macht’ duidt op de mogelijkheid om zich als mens niet langer ergens achter te verschuilen en voortaan als mens voluit ‘soeverein’ te zijn. Het is Nietzsche te doen om persoonlijke verantwoordelijkheid en om ernst die niets ontziet. Zulke verantwoordelijkheid en ernst zouden het nihilisme en de hypocrisie waarin de moderne samenleving zich heeft laten vangen moeten doorbreken. Intussen laat Nietzsche vrijheid en verantwoordelijkheid teruggaan op het ogenblik waarin een mens alsnog waarneemt wat hem te doen staat, zo kwetsbaar als die mens zich daarmee maakt. Door dat ogenblik telkens opnieuw tegemoet te zien verwerft een leven tegelijk grote allure en bescheiden inhoud. Nietzsches ogenblik betreft echter ook de gedachte dat Nietzsche heden ‘zijn moment heeft’. We maken immers mee hoe volksmenners er met een zeker gemak in slagen de geesten in beslag te nemen. Nietzsche maakt duidelijk wat voor mentaliteit vereist is, wil je deze trend doorbreken. Op het spel staat de morele ruggengraat van de vrije burger. Zorgvuldige analyse van Nietzsches denken onthult niet alleen de betekenis van zijn soms lelijke provocaties, maar maakt ook de buitengewone liefde zichtbaar die hij mensen en dingen toedraagt. Dat denken is tegelijk religieus en emancipatoir; het tweede kan niet zonder het eerste. Ook maakt de lezer kennis met een Griekse Nietzsche, en zelfs met een joodse Nietzsche. Victor Kal (1951) was van 1994 tot 2022 hoofddocent wijsbegeerte aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder schreef hij De list van Spinoza. De grote gelijkschakeling (2020) en Poetins filosoof. Alexander Doegin (2023).

Prachtige, toegankelijke en bevrijdende filosofische verkenning van wat het betekent om onderdeel te zijn van een familie.

Is het doden van een dier vergelijkbaar met het doden van een mens? Een dominante opvatting in de dierenethiek is dat er geen fundamenteel moreel verschil bestaat tussen mensen en dieren. Dit staat echter haaks op onze dagelijkse ervaringen. We stellen het doden van een dier helemaal niet gelijk aan het doden van een mens, wat tot uiting komt in onze houding tegenover vleesconsumptie. In Dierwaardigheid werpt filosoof Johannes Derboven een kritische blik op de dominante ideeën in de dierenethiek. Hij beargumenteert dat er beperkingen zijn aan het toepassen van rationaliteit in de ethiek en pleit voor een herwaardering van het morele aanvoelen bij ethische reflectie. Het laat zien hoe literatuur en narratieve filosofie gebruikt kunnen worden om het morele aanvoelen aan te spreken. Derboven past deze ethische kijk toe op de veeteelt. Dierwaardigheid in de veeteelt gaat dan over een omgang met dieren die verdedigbaar is op basis van het morele aanvoelen. De intensieve veeteelt kan hierdoor moeilijk als dierwaardig worden beschouwd. Kleinschaligere veeteelt, waarbij rekening wordt gehouden met de natuurlijke behoeften van dieren, kan daarentegen wel dierwaardig plaatsvinden.