Historische biografieën

Eva en Miriam Mozes waren tien jaar oud toen ze aankwamen in Auschwitz. Toen de nazi’s zagen dat ze een tweeling waren, werden ze onmiddellijk gescheiden van de rest van hun familie. Vanaf dat moment waren ze onderdeel van dr. Mengeles ‘verzameling’ tweelingen, en werden onderworpen aan mensonterende experimenten.Eva en haar zus overleefden de gruwelen van het kamp, de bevrijding door de Russen en de barre tocht terug naar huis.Dit is Eva’s verhaal.

na de succesvolle introductie van het boek genoot Wim Aloserij volop van de belangstelling voor zijn verhaal. Hij trok met auteur Frank Krake langs volle zalen en boekhandels. Eindelijk werd hij nu wél gehoord. De kroon op zijn werk zou de ontmoeting worden met het koningspaar, bij de Nationale dodenherdenking op 4 mei. Wim overleed twee dagen voor die tijd en liet een enorme leegte achter. Frank Krake schreef een additioneel hoofdstuk over zijn laatste weken met Wim Aloserij. Tevens licht hij een spectaculaire ontdekking toe in dat nieuw geschreven hoofdstuk, verrijkt met vele extra foto's. Krake ontdekte dat de opdracht tot het bombarderen van de schepen in de Oostzee, met 7.000 doden als gevolg, van Nederlandse bodem kwam... Liggend op het dak van een trein ontvlucht de twintigjarige Amsterdammer Wim Alosery in 1943 de verplichte Arbeitseinsatz in Duitsland. Hij duikt onder bij een boer en slaapt maandenlang in een kist onder de grond. Totdat hij bij een razzia wordt gepakt en opgesloten in de beruchte Gestapo-gevangenis aan de Euterpestraat. Hij belandt in Kamp Amersfoort en gaat enkele weken later op transport naar Noord Duitsland, waar hij acht maanden lang de dodelijke dwangarbeid in de concentratiekampen Husum en Neuengamme overleeft. Mede dankzij de kwade dronk van zijn verslaafde stiefvader. Als de oorlog bijna ten einde is belandt Wim op het luxe cruiseschip Cap Arcona, dat voor anker ligt in de Lübeckerbocht. Terwijl op de wal de geallieerden Duitsland tot overgave dwingen, begaat de RAF boven water een dodelijke vergissing. Jachtvliegtuigen bombarderen meerdere schepen en in een waar inferno verongelukken 7.000 gevangenen. Samen met slechts enkele honderden opvarenden overleeft Wim Alosery een van de grootste scheepsrampen aller tijden. Op zijn vierennegentigste vertelt hij ons zijn verhaal. Als de laatste getuige.

Heinz Oster was pas vijf jaar oud toen Adolf Hitler in 1933 aan de macht kwam. Als een van de 2.011 Joden die in Keulen in 1941 door de Gestapo werden opgepakt, werd ook hij gedeporteerd. De twaalfjarige jongen werd vervolgens van kamp naar kamp gestuurd. In Auschwitz ontsnapte hij aan de gaskamer omdat de paardenfokkerij staljongens nodig had. Hij hield zich wanhopig vast aan de overtuiging dat als hij zich onmisbaar zou maken, hij een grotere kans zou hebben om deze hel te overleven. Heinz was een van de weinige Keulse Joden die na de oorlog de kampen levend verliet. Na de oorlog emigreerde hij naar Amerika en veranderde zijn naam in Henry. Dit is zijn verhaal.

Nederland zucht al vier jaar onder de Duitse bezetting, als een groep vastberaden verzetsvrienden de wapens opneemt. De tijd van onzichtbaar en klein verzet is voorbij. Ze deinzen nergens voor terug, plegen overvallen, blazen spoorlijnen op en bevrijden twee maten uit het Huis van Bewaring. Hun leider is Derk Smoes, een ondergedoken bankmedewerker en gezocht door de nazi’s. Na de hete verzetszomer van 1944 krijgt hij een gouden tip. In de kluizen van twee banken in het oosten van het land ligt meer dan 200 miljoen gulden. Cash. Een plan wordt gesmeed. Door de spoorwegstaking is voor de hulp aan onderduikers dringend geld nodig. Veel geld. Na toestemming uit Londen slaan ze toe. De kisten vol buitgemaakte bankbiljetten verdwijnen veilig in een hooiberg. Zelfs Churchill wordt op de hoogte gebracht van wat de grootste bankoverval ter wereld blijkt te zijn. De euforie is groot, maar niet overal. De Duitsers zijn beschaamd en woedend tegelijk. Ze zetten alles op alles om het geld terug te krijgen en de daders te pakken. Een beruchte oud-Gestapo officier van de Sicherheitsdienst krijgt de leiding over het onderzoek. De jacht is begonnen… De grootste bankoverval aller tijden vertelt het waargebeurde verhaal van een groep jonge mensen die zich verenigen in hun verzet tegen de bezetters. Van ongekende dapperheid, onvoorwaardelijke vriendschap en een ontluikende liefde, tegen de achtergrond van een alles verscheurende oorlog.

Parijs 1919: het is Coco Chanel gelukt een succesvol mode-imperium op te bouwen. Haar mode is revolutionair, bevrijdend en het toppunt van elegantie. Maar als haar minnaar Boy Capel omkomt bij een ongeluk, is ze verlamd van verdriet. Pas als zij het plan opvat om haar grote liefde te vereeuwigen met een parfum, bloeit ze weer op. Tijdens haar zoektocht ontmoet ze de charismatische Dimitri Romanov. Met hem aan haar zijde reist Coco af naar Zuid-Frankrijk, naar de wieg van de parfumerie. Daar komt ze haar liefdesparfum op het spoor dat nog steeds het succesvolste geurtje ter wereld is: Chanel No5. MICHELLE MARLY is het pseudoniem van een Duitse bestsellerauteur die opgroeide in de film- en muziekwereld. Na vele jaren in Parijs te hebben gewoond, pendelt ze inmiddels met man en hond tussen Berlijn en München. Door haar moeder, een bekend mannequin in de jaren vijftig, was ze al vroeg kind aan huis in de haute couture. Haar passie: parfums en hun ontstaansgeschiedenis. Daarvoor deed ze overal research, van Italiaanse kloosterparfumerieën tot de historische parfumfabrieken in Grasse in Zuid-Frankrijk. En uiteraard draagt ze zelf Chanel No5.

Orgelman verhaalt de wonderlijke wedergeboorte van een door Hitler vernietigd kunstenaar: Felix Nussbaum. Was zijn bestaan als balling vanaf 1933 moeilijk, aan het eind van de oorlog werd het tot op de grond verschroeid. Evenmin als zijn vrouw Felka Platek keerde Nussbaum terug van het laatste transport naar het Oosten vanuit de Mechelse Dossinkazerne; niks restte van zijn schilderijen en zijn grote faam in het Berlijnse interbellum. En toch: een halve eeuw later heeft zijn geboortestad Osnabrück een museum voor hem opgericht en vandaag rekent men hem tot de belangrijkste joodse schilders van de twintigste eeuw. Hoe deze dolende orgelman alsnog een echo wist te vinden, is een buitengewoon en spannend stuk geschiedenis van de Lage Landen dat nog op een verteller wachtte. Geert Mak: ‘Orgelman heeft me overrompeld, een ander woord weet ik er niet voor. Ik kon het op den duur niet meer loslaten, dit weefsel van honderden puzzelstukjes waaruit langzaam het drama van twee levens boven water komt. Deze indrukwekkende biografie krijgt een extra lading door het verhaal dat Nussbaums schilderijen daarnaast vertellen: over de jaren dertig, over het angstige bestaan van de tienduizenden Duitse ballingen in Frankrijk, België en Nederland, over de jacht, de onderduik, de deportaties. Schaevers weet steeds dichter op de huid van zijn hoofdpersonen te kruipen, totdat het de lezer bijna de adem beneemt. Dit boek vergeet je nooit.’ ‘De zoektocht duurde wat langer dan verwacht, zoveel was er onderweg te zien. Ik vertrok vanuit de haven van Oostende.’

Niemand laat het lezen van dit krachtige werk onberoerd. - The New Republic Uitstekende biografie. - The New York Times Als geen ander weet Zweig Marie Antoinette tot leven te wekken. Meedogenloos ontleedt hij zowel haar intieme gevoelens als haar problemen als koningin in een revolutionair Frankrijk. Hij beschrijft wat er gebeurt in de koninklijke slaapkamer, aan het hof en in de extravagante wereld van het lustpaviljoen Trianon. Daarnaast vertelt hij nauwgezet van de gepassioneerde liefde tussen Marie Antoinette en de Zweedse graaf Hans Axel von Fersen, de revolutie, de ontsnapping naar Varennes, de gevangenis in de Conciergerie en Marie Antoinettes tragisch einde onder de guillotine. Marie Antoinette (1755-1793) was de jongste dochter van keizer Frans I Stefanus en keizerin Maria Theresia van Oostenrijk. Op 19 april 1770, op 14-jarige leeftijd, trouwt ze met de Franse dauphin (kroonprins), Lodewijk XVI Augustus. Stefan Zweig (1881-1942) was een Oostenrijkse schrijver die wereldwijd een miljoenenpubliek bereikte met zijn novellen, essays en biografische werk. Ook verschenen van Stefan Zweig: Maria Stuart; Aan de Europeanen van vandaag en morgen; Joseph Fouché (Portret van een politicus); Triomf en tragiek van Erasmus van Rotterdam; Licht in het duister (Sternstunden der Menschheit); Nietzsche; Tolstoj; Vertalingen in voorbereiding van Stefan Zweig: Dostojevski (verschijnt april 2023); Freud (verschijnt oktober 2023); Dickens; Casanova etc.

‘Anna van Saksen’, van historica Femke Deen, vertelt over het leven van Anna van Saksen, de tweede vrouw van Willem van Oranje. Willem van Oranje is achtereenvolgens met vier vrouwen getrouwd geweest, van wie er drie een min of meer onberispelijke reputatie hebben. Maar Anna van Saksen (moeder van de latere stadhouder prins Maurits), is de geschiedenis ingegaan als verdorven en egoïstisch, een overspelige vrouw die uiteindelijk haar verstand verloor. Deze nieuwe biografie van de meest verguisde vrouw uit de Nederlandse geschiedenis laat zien dat Anna van Saksen in feite een sterke en onafhankelijke vrouw was. Anna’s uiteindelijk tragische lot had zij niet alleen aan zichzelf te danken, maar ook aan het gedrag van Willem van Oranje en de Nassaus. ‘Anna van Saksen’ laat de tragische neergang zien van een rijke en felbegeerde prinses wie letterlijk alles werd ontnomen – en het werpt een nieuw licht op Willem van Oranje.

Onthullende biografie werpt nieuw licht op Greet Hofmans Greet Hofmans was in 1956 maandenlang wereldnieuws. Van Zweden tot de Verenigde Staten, van Frankrijk tot Venezuela: overal verschenen artikelen over de ‘gebedsgenezeres’ die het huwelijk van het Nederlandse koningspaar zo ernstig had verstoord dat een echtscheiding dreigde. Hofmans zou koningin Juliana hebben behekst en gevaarlijke pacifistische denkbeelden hebben ingefluisterd. De ophef leidde ertoe dat Juliana alle banden met Hofmans moest verbreken. Achteraf bleek prins Bernhard verantwoordelijk voor de demonisering van Hofmans, die als een ‘Raspoetin’ de geschiedenisboeken inging. Gebruikmakend van diverse niet eerder geraadpleegde (privé)archieven schetst Han van Bree in Het vertroebelde oog een genuanceerd beeld van de persoon Hofmans. Wie was deze Amsterdamse vrouw van eenvoudige komaf, bij wie zo velen – van jong tot oud, van arm tot rijk, van laaggeschoold tot hooggeleerd – te rade gingen als ze ergens mee zaten? Was zij inderdaad een sturende en manipulatieve intrigante? Had zij voor de monarchie gevaarlijke religieuze opvattingen? En bovenal: wat wilde zij bereiken? Door haar hele leven te beschouwen, geeft Van Bree een completer beeld van Hofmans en biedt hij een nieuwe, heldere kijk op de wijze waarop zij onder meer Juliana, maar ook Wilhelmina en zelfs Bernhard terzijde stond. Gebaseerd op volledig nieuw archiefmateriaal Met niet eerder gepubliceerde foto’s Han van Bree (1957) studeerde geschiedenis in Utrecht en Gent en specialiseerde zich op het Nederlandse koningshuis. Voor de NOS maakte hij over koningin Juliana, prins Bernhard en prins Claus diverse documentaires, die werden uitgezonden in de weken na hun overlijden. In 2015 promoveerde hij in Leiden op De geest van het Oude Loo – Juliana en haar vriendenkring 1947-1957. Daarnaast schreef hij onder andere de bestseller Beatrix, koningin der Nederlanden en was hij van 1983 tot 2022 verantwoordelijk voor de reeks Het aanzien van.

Aan de oevers van de Nederrijn ligt de voormalige woning van Godard van Aldenburg Bentinck, kasteel Amerongen. Centraal in dit boek staat de vraag of Godard ‘stand’ wist te houden in een periode (1857-1940) waarin de politieke, economische en culturele basis voor adellijke invloed steeds minder vanzelfsprekend werd. De hoogtijdagen van het klassieke adellijke leven waren voorbij. Nederland is in de geschiedenis neergezet als de burgerlijke natie bij uitstek, maar daar valt veel op af te dingen. Godard was naast invloedrijk Ameronger ook onderdeel van zijn internationaal georiënteerde familie. De Nederlandse Bentincks waren zich zeer bewust van die positie. Ze wilden verankerd blijven in de Duitse ‘Hohe adel’, de Engelse peerage én de Nederlandse adel. De interactie tussen Godards belangen als grootgrondbezitter in de microsamenleving van Amerongen ten opzichte van die internationale achtergrond en de verplichtingen die daaruit voortvloeiden, werd steeds gecompliceerder naarmate de nationale staat meer vorm kreeg.

Dina Sanson was een vrouw van de praktijk. Ze maakte als eerste politievrouw in Nederland een einde aan het bestaan van zogenaamde engeltjesmakerijen, kosthuizen waar veel kinderen van ongehuwde moeders vroegtijdig aan ondervoeding en verwaarlozing stierven. Steevast zette zij zich voor in de minderbedeelden in de samenleving. Haar leven speelt zich af tegen het decor van de Eerste Wereldoorlog, stedelijke armoede en de (joodse) elite in Rotterdam. Deze biografie neemt je mee naar de wereld van de gegoede, maatschappelijke bewuste vrouwen en de rauwe Maasstad, de plek waar Dina meisjes redde van het zedelijk gevaar en opkwam voor de rechten van vrouwen. Voor vrouw en kind schets een intrigerend beeld van ontmoetingen tussen arm en rijk in een strijd voor een beter bestaan.

na de succesvolle introductie van het boek genoot Wim Aloserij volop van de belangstelling voor zijn verhaal. Hij trok met auteur Frank Krake langs volle zalen en boekhandels. Eindelijk werd hij nu wél gehoord. De kroon op zijn werk zou de ontmoeting worden met het koningspaar, bij de Nationale dodenherdenking op 4 mei. Wim overleed twee dagen voor die tijd en liet een enorme leegte achter. Frank Krake schreef een additioneel hoofdstuk over zijn laatste weken met Wim Aloserij. Tevens licht hij een spectaculaire ontdekking toe in dat nieuw geschreven hoofdstuk, verrijkt met vele extra foto's. Krake ontdekte dat de opdracht tot het bombarderen van de schepen in de Oostzee, met 7.000 doden als gevolg, van Nederlandse bodem kwam... Liggend op het dak van een trein ontvlucht de twintigjarige Amsterdammer Wim Alosery in 1943 de verplichte Arbeitseinsatz in Duitsland. Hij duikt onder bij een boer en slaapt maandenlang in een kist onder de grond. Totdat hij bij een razzia wordt gepakt en opgesloten in de beruchte Gestapo-gevangenis aan de Euterpestraat. Hij belandt in Kamp Amersfoort en gaat enkele weken later op transport naar Noord Duitsland, waar hij acht maanden lang de dodelijke dwangarbeid in de concentratiekampen Husum en Neuengamme overleeft. Mede dankzij de kwade dronk van zijn verslaafde stiefvader. Als de oorlog bijna ten einde is belandt Wim op het luxe cruiseschip Cap Arcona, dat voor anker ligt in de Lübeckerbocht. Terwijl op de wal de geallieerden Duitsland tot overgave dwingen, begaat de RAF boven water een dodelijke vergissing. Jachtvliegtuigen bombarderen meerdere schepen en in een waar inferno verongelukken 7.000 gevangenen. Samen met slechts enkele honderden opvarenden overleeft Wim Alosery een van de grootste scheepsrampen aller tijden. Op zijn vierennegentigste vertelt hij ons zijn verhaal. Als de laatste getuige.

Eva en Miriam Mozes waren tien jaar oud toen ze aankwamen in Auschwitz. Toen de nazi’s zagen dat ze een tweeling waren, werden ze onmiddellijk gescheiden van de rest van hun familie. Vanaf dat moment waren ze onderdeel van dr. Mengeles ‘verzameling’ tweelingen, en werden onderworpen aan mensonterende experimenten.Eva en haar zus overleefden de gruwelen van het kamp, de bevrijding door de Russen en de barre tocht terug naar huis.Dit is Eva’s verhaal.

Nederland zucht al vier jaar onder de Duitse bezetting, als een groep vastberaden verzetsvrienden de wapens opneemt. De tijd van onzichtbaar en klein verzet is voorbij. Ze deinzen nergens voor terug, plegen overvallen, blazen spoorlijnen op en bevrijden twee maten uit het Huis van Bewaring. Hun leider is Derk Smoes, een ondergedoken bankmedewerker en gezocht door de nazi’s. Na de hete verzetszomer van 1944 krijgt hij een gouden tip. In de kluizen van twee banken in het oosten van het land ligt meer dan 200 miljoen gulden. Cash. Een plan wordt gesmeed. Door de spoorwegstaking is voor de hulp aan onderduikers dringend geld nodig. Veel geld. Na toestemming uit Londen slaan ze toe. De kisten vol buitgemaakte bankbiljetten verdwijnen veilig in een hooiberg. Zelfs Churchill wordt op de hoogte gebracht van wat de grootste bankoverval ter wereld blijkt te zijn. De euforie is groot, maar niet overal. De Duitsers zijn beschaamd en woedend tegelijk. Ze zetten alles op alles om het geld terug te krijgen en de daders te pakken. Een beruchte oud-Gestapo officier van de Sicherheitsdienst krijgt de leiding over het onderzoek. De jacht is begonnen… De grootste bankoverval aller tijden vertelt het waargebeurde verhaal van een groep jonge mensen die zich verenigen in hun verzet tegen de bezetters. Van ongekende dapperheid, onvoorwaardelijke vriendschap en een ontluikende liefde, tegen de achtergrond van een alles verscheurende oorlog.

De Belijdenissen van Aurelius Augustinus (354-430) worden algemeen gezien als een hoogtepunt in de wereldliteratuur. Door de eeuwen heen blijft het werk lezers aanspreken tot op de dag van vandaag. Als Augustinus een paar jaar bisschop van Hippo Regius in Noord-Afrika is, schrijft hij in grote openheid over zijn persoonlijke geloofsgeschiedenis zijn 'Belijdenissen', een boek dat getuigt van diep inzicht en grote literaire kwaliteit. Hierin laat hij zich kennen als een zoekende mens en gelovige. Hij roept zijn lezers op zich te bezinnen op fundamentele waarden van de christelijke traditie.

Ruud Lubbers was 43 jaar toen hij in 1982 minister-president werd. Jongensachtige uitstraling, een wat wilde bos haar en in de loop van de dag ook een stoppelbaard. Getrouwd met Ria, die het hart op de tong had en regelmatig ‘de bladen’ haalde. Tweemaal was hij lijsttrekker voor het CDA en hij scoorde beide keren 54 zetels, nog altijd een record. Lubbers zette het ambt van minister-president naar zijn hand en dacht voortdurend mee – ook als collega’s daar geen prijs op stelden. Op het tijdperk dat zijn naam draagt, de Lubbersjaren (1982-1994), drukte hij een Rotterdams no-nonsense-etiket. Een tijd van massawerkloosheid en forse bezuinigingen in een land dat verscheurd werd door de kruisrakettenkwestie. Een tijd ook waarin het begrip ‘duurzame ontwikkeling’ werd gemunt, de Berlijnse Muur viel en Nederland ‘ziek’ was. Lubbers voerde de regie onder het motto ‘Samen onderweg’ in wisselende coalities met VVD en PvdA. Hij hield de zaak bij elkaar, effende het pad naar economisch herstel en bracht het Verdrag van Maastricht tot stand dat de basis legde voor de Europese Unie en de invoering van de euro. Dit alles in een dynamisch tempo. In het rampjaar 1994 reed hij zijn opvolger Elco Brinkman in de wielen en blokkeerde bondskanselier Helmut Kohl een carrièreswitch naar de Europese Commissie. Lubbers besloot zijn loopbaan in Genève als Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen. Dat liep slecht af. Na drie jaar zag hij zich gedwongen af te treden na een beschuldiging van seksuele intimidatie. In hun indringende biografie Een slag anders geven Johan van Merriënboer en Lennart Steenbergen Ruud Lubbers de plaats in de geschiedenis die hij verdient.   Johan van Merriënboer (1962) schreef eerder Mansholt. Een biografie en was (mede)auteur van Van Agt. Tour de force en de biografie van Piet de Jong. Lennart Steenbergen (1994) was een van de auteurs van Grote idealen, smalle marges. Een parlementaire geschiedenis van de lange jaren zeventig 1971-1982. Beiden zijn als onderzoekers verbonden aan het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis van de Radboud Universiteit te Nijmegen.

In ‘Hendrik V’ vertelt Dan Jones het levensverhaal van Hendrik V (1386-1422). Hoewel hij slechts negen jaar en vier maanden koning van Engeland was, wordt hij gezien als de imposantste en invloedrijkste koning uit de Engelse geschiedenis. Hij was een geharde, soms brute krijger, maar ook een intellectueel, creatief en artistiek. Een leider die veel fouten maakte, maar altijd leek te zegevieren wanneer het er echt op aankwam. Als overwinnaar van de Slag bij Azincourt bewees Hendrik V zichzelf als generaal. Als koning redde hij het land van economische ondergang, onderdrukte hij opstanden en versterkte hij de Engelse grenzen. Op het gebied van buitenlandse diplomatie maakte hij Engeland weer tot een serieuze speler. Toch legde hij, door zijn veroveringen in Noord-Frankrijk, de basis voor drie generaties van ellende thuis: de Rozenoorlogen. In deze grootse biografie brengt Dan Jones deze intrigerende middeleeuwse figuur, ondoordringbaar als hij lijkt, tot leven. 'Met Hendrik V. Het leven van Engelands grootste koning, 1386-1422 doet Jones een geslaagde poging de legendarische heerser in zijn tijd te plaatsen en te ontdoen van de mythes die hem omringen.' – NRC ‘Ambitieus (…) Met gedegen onderzoek en een levendige stijl brengt Jones de man achter het Shakespeare-personage tot leven.’ ? ‘New York Times’ ‘Jones heeft een meeslepende vertelstijl die van de biografie een pageturner maakt.’ ***** sterren in De Standaard.

Heinz Oster was pas vijf jaar oud toen Adolf Hitler in 1933 aan de macht kwam. Als een van de 2.011 Joden die in Keulen in 1941 door de Gestapo werden opgepakt, werd ook hij gedeporteerd. De twaalfjarige jongen werd vervolgens van kamp naar kamp gestuurd. In Auschwitz ontsnapte hij aan de gaskamer omdat de paardenfokkerij staljongens nodig had. Hij hield zich wanhopig vast aan de overtuiging dat als hij zich onmisbaar zou maken, hij een grotere kans zou hebben om deze hel te overleven. Heinz was een van de weinige Keulse Joden die na de oorlog de kampen levend verliet. Na de oorlog emigreerde hij naar Amerika en veranderde zijn naam in Henry. Dit is zijn verhaal.

Eeuwenlang werd democratie gezien als een gevaarlijke regeringsvorm. Dat veranderde aan het einde van de achttiende eeuw, toen revolutionairen in Nederland streden voor vrijheid en gelijkheid. Een radicale minderheid maakte de weg vrij voor de invoering van de democratie. De leider van deze beweging was de Leidse lakenfabrikant en dichter Pieter Vreede (1750-1837). Met zijn ideeën over directe volksinvloed en de afschaffing van de slavernij was Vreede zijn tijd ver vooruit. Door zijn vlijmscherpe pen, radicale opvattingen en uitzonderlijke organisatietalent, groeide hij uit tot een van de invloedrijkste én meest omstreden figuren uit deze periode: zijn tegenstanders vergeleken hem met Robespierre. Rond 1780 trad Vreede naar voren als leider van de Hollandse patriottenbeweging. Later streed hij succesvol voor de zelfstandigheid van de provincie Brabant. Een radicale staatsgreep in 1798 vestigde een nieuw bewind waarin Vreede aantrad als de eerste premier van Nederland. Dit leidde tot de invoering van de eerste grondwet: deze staatsregeling vormt nog altijd een democratisch hoogtepunt in de Nederlandse geschiedenis. Nadat een tweede staatsgreep een einde maakte aan zijn bewind, verdwenen ook zijn democratische idealen lange tijd uit de politiek. Radicale democratie is de eerste biografie van deze grondlegger van de Nederlandse democratie en tegelijkertijd een ideeëngeschiedenis van democratisch denken in de late achttiende eeuw. Dirk Alkemade is als historicus verbonden aan de Universiteit Leiden. Dit boek is gebaseerd op zijn proefschrift dat hij daar in 2025 voltooide.

Architect Joseph Cuypers (1861-1949) was een uniek en vernieuwend Nederlands architect. In een tijd waarin ambachtelijke, traditionele bouwkunst de toon zette – de neogotische stijl die zijn vader Pierre Cuypers grote bekendheid bracht (het Centraal Station en het Rijksmuseum in Amsterdam) – zocht zoon Joseph inspiratie elders. Bij talloze ontwerpen voor kerken, villa’s, wooncomplexen en voor de Amsterdamse Effectenbeurs, liet hij zich beïnvloeden door eigentijdse vormentaal en stijlkenmerken uit den verre en andere geloofsrichtingen. Ook toonde hij zich een modern stedenbouwer met een voorliefde voor tuinwijken. Veranderde zijn stijl in de jaren van traditioneel naar expressionistisch, altijd hield hij oog voor de gebruiker. De kerkganger moest bij binnenkomst de sacrale sfeer voelen en maximaal zicht op het altaar houden. Voor elke plek en elke bewoner bedacht hij een eigen ontwerp, waardoor zijn bouwwerken steeds verrassen. Terecht zijn vrijwel al zijn kerken op de monumentenlijst geplaatst.

In 1903 arriveerde een Duitse avonturier in Nederlands-Indië. Hij ontmoette een inlandse vrouw en kreeg met haar zes kinderen. Zijn derde kind, Anton, kwam in weeshuizen terecht, werd door de Nederlanders als Duitser geïnterneerd , door de Japanners als KNIL militair te werk gesteld aan de Birma Spoorweg en vocht tegen de Indonesische Republikeinen na de Tweede Wereldoorlog. Hij vertelde zijn verhaal pas later aan zijn zoon. Had hij zijn leven of noodlot een andere wending kunnen geven?

Als geboren Rotterdammer studeerde Marius Visch werktuigbouwkunde in de oorlogsjaren. Al snel kwam de jonge Visch in de oorlogsjaren in het verzet. Hij werd onder andere te werk gesteld aan boord van de in Rotterdam liggende Kriegsmarine schepen en kreeg op die wijze informatie en inzicht in de bewapeningssystemen van de oorlogsschepen en de mogelijkheid tot sabotage. Hij kreeg contacten met het verzet, kreeg opdrachten tot spionage en kon op deze wijze zeer belangrijke informatie doorsluizen naar geheime opdrachtgevers. Hij werkte uit veiligheidsoogpunt later, nadat velen waren verraden en gefusilleerd, bijna volkomen solitair. Hij maakt diverse gevechtsfront-overgangen naar bevrijd gebied, daarbij details van gevechtsopstellingen van de Duitsers doorgevend. Tijdens de hongerwinter, met het oog op een zo snel mogelijke verbetering van voedsel- en kolentoevoer uit het zuiden, zodra West en Noord Nederland bevrijd zou worden, is Visch door de gevechtslinies gegaan om inlichtingen en foto's te verzamelen zodat het meest ondervoede deel van de bevolking zo snel mogelijk kon worden geholpen.

De vergeten geschiedenis van de rebelse prinses Julie Maar weinig mensen kennen het verhaal van de Duitse prinses Julie. Dat begint in 1795, wanneer ze door haar moeder Auguste van Saksen-Coburg-Saalfeld op veertienjarige leeftijd wordt meegenomen naar Sint-Petersburg en wordt uitgehuwelijkt aan groothertog Konstantin, een Romanov en de kleinzoon van Catharina de Grote. Wat volgt is een liefdeloze en ellendige periode. Julie wordt verwaarloosd door haar echtgenoot en gegijzeld door de regels binnen het huwelijk – tot ze er in 1801 in slaagt uit Rusland te ontsnappen en eerst in Duitsland en vervolgens in Zwitserland een nieuw, onconventioneel leven opbouwt. Toch moet ze ook daar weer vechten tegen de heersende normen waarbinnen de verhoudingen tussen man en vrouw onherroepelijk vast lijken te liggen. Met De rebelse Romanov blaast Helen Rappaport het verhaal van deze tegendraadse prinses nieuw leven in. Ze toont de vele offers die Julie heeft gebracht en plaatst haar verhaal in de context van het tumultueuze Europa van begin negentiende eeuw. Het resultaat is een ontroerend en vaak tragisch portret over liefde, verlies en scheiding. Helen Rappaport is een Britse historicus en schrijver, gespecialiseerd in het victoriaanse tijdperk en revolutionair Rusland. Ze schreef meerdere internationale bestsellers, waaronder De gezusters Romanov en De Romanovs na de val.Over De Romanovs na de val: ‘Rappaport beschrijft haar hoofdpersonen met empathie, maar ook met voldoende afstand. De opbouw van het boek en de soepele stijl van Rappaport nodigen uit tot vlot doorlezen.’ •••• NRC ‘Rappaport is een meester in rake, gedetailleerde beschrijvingen.’ The Washington Post Over De gezusters Romanov: ‘Voortreffelijk geschreven, leest als een roman.’ NRC ‘Helen Rappaport schreef een schitterend boek.’ Het Parool

Pensioen Alarm, Het kan niet anders dan dat er meer mensen tegen onoverkomelijke problemen zijn aangelopen met de verhoging van de AOW-leeftijd en de invoering van de participatiewet in 2015. Je hoort weinig of nooit iets over de kopgroep, dus wil ik wel een lans breken met mijn ervaringsdeskundige verslag. Ik heb ruim 40 jaar met veel plezier en toewijding aan de arbeidsmarkt deelgenomen. Het liefst had ik een diep dal uit zijn leven eruit geknipt. Maar dan had ik naast het AOW en pensioengat ook een gat in mijn verhaal. Rouwverwerking op 33 jarige leeftijd. Ik stip dit aan omdat het voor velen een herkenbare meerwaarde heeft. Na 3 jaar en twee maanden WW eervol ten onder gegaan en ruim een jaar ziektewet. Met de wetenschap in het vooruitzicht kansloos bijna 4 jaar in de IOAW bijstand voor oudere werklozen te moeten doorbrengen. "Dat is een opgebouwd pensioen helemaal niet waard". Wij besloten de kwaliteit van leven aanzienlijk te verbeteren door hele grote offers te brengen. Bevrijd van de veel te lange wurggreep, kansloos afhankelijk van een uitkering te moeten zijn. Waarschuwing: Het behalen van de AOW leeftijd na ruim 40 jaar werken kan als schokkend ervaren worden.

Alles is in de war: mijn kapsel, de uit zijn slaap gewekte wind, het leven, mijn hart. Leven is vandaag: inplaats van toen en toen en toen. Leven is: eindeloze platen zand, waarover je kunt lopen met je ogen dicht. Onze wereld is niet altijd een fijne plek, maar in het opschrijven van de gebeurtenissen ligt een kracht verscholen om de realiteit behapbaar en wellicht zelfs dragelijk te maken. Sinds de dood van mijn vader in 1995 loopt hij kriskras door mijn leven. Niet al te vaak, hoopte ik, niet vaker dan noodzakelijk. Maar ik moet toegeven: het houdt me nog vaak bezig. Langzaam kwam mijn schrijversbloed in een stroomversnelling. Met beurtelings geestige en aangrijpende teksten. Soms lyrisch en beschouwelijk. Ik ben geboren in 's-Hertogenbosch in 1943. In 2022 maakte ik een (in eigen beheer uitgegeven) boekje naar aanleiding van het plotseling opgedoken oorlogsschriftje van mijn vader Jan-Theo Werners. Opgeschreven tijden de verschrikkelijke dagen van de bevrijding. Ik ontcijferde en publiceerde het. Tachtig jaar jaar later. Zie ook: www.oorlogsverhalen.com onder de W van Werners/Jan-Theo. Een stokoud verhaal Getemperd door mat licht 'Print on demand' op wit papier © Elle

Op 9 oktober 1937, drie maanden na het uitbreken van de Tweede Chinees-Japanse Oorlog, werd de Noord-Chinese stad Chengtingfu na zware gevechten door het Japanse leger ingenomen. Voor de bisschop ter plaatse, de Nederlander Frans Schraven, lid van de congregatie van de lazaristen, braken enkele benarde uren aan. Tegen de avond werd hij opgepakt en kort daarna samen met acht andere Europeanen vlakbij zijn residentie vermoord. Hoogstwaarschijnlijk uit wraak vanwege zijn weigering om vrouwen die naar zijn missieterrein waren gevlucht, uit te leveren aan plunderende soldaten. Die waren op zoek naar geld en goederen, maar ook naar ‘troostmeisjes’. In deze biografie gaat Jan Jacobs uitvoerig in op de achtergronden van de moord, maar ook op de wijze waarop Schraven zeventien jaar lang invulling heeft gegeven aan zijn kerkelijk leiderschap in een land dat toen bijna continu werd geteisterd door oorlog en geweld. Daarbij trok hij zich vooral het lot aan van de veelal arme boerenbevolking in zijn bisdom.

Dit boek geeft een indruk van het leven in de Hoeksche Waard in vooral de eerste helft van de twintigste eeuw. Vrouwen en mannen die geboren zijn tussen 1900 en 1935 vertellen in interviews over hun leven in de verschillende dorpen van het eiland. Deze kleine geschiedenissen worden verteld met op de achtergrond de grote geschiedenis, zoals die van de Tweede Wereldoorlog. De herinneringen worden opgehaald door bewoners van uiteenlopende dorpen uit de Hoeksche Waard waardoor er van het leven van tachtig tot meer dan honderd jaren geleden in dat gebied van Nederland een gevarieerd beeld ontstaat. Gerhard Schipper nam de interviews af en bewerkte deze tot levensverhalen.

De ware vrijheid vertelt het verhaal van Johan de Witt (1625-1672) en zijn broer Cornelis (1623-1672). Zij zijn van grote betekenis geweest voor de Nederlandse Republiek. Bijna twintig jaar lang stond Johan de Witt aan het roer van de Republiek. Zijn broer Cornelis zette met de spectaculaire overwinning op de Engelsen een van de meest gedurfde maritieme operaties uit de vaderlandse geschiedenis op zijn naam. De gebroeders de Witt hadden het gevoel in een bijzondere tijd te leven. Johan en Cornelis werden de belichaming van een land dat werd bestuurd door burgers en dat zich volledig toelegde op het voeren van handel en het vergaren van welvaart. Samen groeiden zij uit tot de leidsmannen van de Ware Vrijheid: een staat die vrij moest zijn van de grillen van de prinsen van Oranje...

Juliana (1909-2004) was een door velen geliefde vorstin; niettemin weten we weinig van haar persoonlijk leven. Na een afgeschermde jeugd in de benauwenis van het hof en na haar opbloei tijdens haar verblijf in Canada gedurende de Tweede Wereldoorlog, waarbij ze zich veel actiever inzette voor de geallieerde zaak dan veelal wordt gedacht, begon Juliana in 1948 vol ambitie aan haar ‘zware maar mooie’ taak. De competente prinses werd evenwel algauw geconfronteerd met grote persoonlijke en politieke teleurstellingen en haar regeringsperiode werd getekend door een reeks van crises. Juliana’s blijvende liefde voor prins Bernhard, die in 1936 als haar bevrijder uit de hemel was gevallen, werd haar achilleshiel. Hij bracht haar bijna ten val. Juliana was grillig en gretig; gelovig en goedgelovig. Gewoon was ze in elk geval niet. Ze moest functioneren in een wereld van zich vaak superieur voelende mannen. En zoals ze zich tegen allerlei andere conventies verzette, verzette Juliana zich van jongs af aan tegen de achterstelling van vrouwen. Niet eerder verscheen een zo uitgebreide, op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde biografie van de vorstin die velen beschouwen als ‘onze’ koningin. Withuis kon haar werk baseren op brieven en ander nooit eerder gepubliceerd privémateriaal. Daarmee schreef ze niet alleen een intieme en indringende levensgeschiedenis, maar ook een portret van een veelbewogen eeuw.

Alex geniet met zijn vrienden van het opgroeien op het platteland maar kampt tegelijkertijd met het leven en komt in een neerwaartse spiraal terecht. Na het opstapelen van problemen met scholen, werk, justitie, verslavingen en zijn omgeving beland hij in een psychose. Opnames, therapie en stemmingswisselingen volgen in de strijd voor herstel en zoektocht naar zijn bestemming. Na dertig jaar rehabilitatie een stabiele basis gecreëerd te hebben neemt hij met succes afstand van de geestelijke gezondheidszorg en maakt op zijn 55e zijn ambities en dromen waar: een vrij en verlicht leven. Als beroepsvrijwilliger helpt hij bij diverse projecten. Als ervaringsdeskundige ondersteunt hij anderen in hun herstelproces. Alex ontdekt het schrijven en presenteert in 2024 zijn eerste bestseller: Hahaha

Hans Boelens (1717-1779), een Sneker vroedsman en handelaar, wijdde zijn leven aan zijn stad en haar minderbedeelden. Geboren in een tijd van economische bloei, bouwde hij een fortuin op als schipper en hoepmaker. Bij zijn dood liet hij, als kinderloze weduwnaar, zijn vermogen na aan de armen van Sneek, wat leidde tot de oprichting van het Hans Boelens Fonds. Amateurhistoricus en stadsgids Gerben van Snits duikt in de geschiedenis van dit fonds, een weinig bekend eeuwenoud liefdadigheidsfonds dat diep verweven is met de stad Sneek en maar amper in de openbaarheid treedt. Wie was Hans Boelens, aan wie dit fonds zijn naam ontleent, en wat dreef deze mecenas om een fonds op te richten dat de tand des tijds heeft doorstaan? Van Snits onderzoekt hoe de oorspronkelijke doelstellingen van dit fonds in de loop der eeuwen zijn gerealiseerd en geeft een helder beeld van de impact die het fonds heeft gehad op het dagelijks leven in Sneek.

Tien opmerkelijke ontmoetingen en verhalen.

Onthullende biografie werpt nieuw licht op Greet Hofmans Greet Hofmans was in 1956 maandenlang wereldnieuws. Van Zweden tot de Verenigde Staten, van Frankrijk tot Venezuela: overal verschenen artikelen over de ‘gebedsgenezeres’ die het huwelijk van het Nederlandse koningspaar zo ernstig had verstoord dat een echtscheiding dreigde. Hofmans zou koningin Juliana hebben behekst en gevaarlijke pacifistische denkbeelden hebben ingefluisterd. De ophef leidde ertoe dat Juliana alle banden met Hofmans moest verbreken. Achteraf bleek prins Bernhard verantwoordelijk voor de demonisering van Hofmans, die als een ‘Raspoetin’ de geschiedenisboeken inging. Gebruikmakend van diverse niet eerder geraadpleegde (privé)archieven schetst Han van Bree in Het vertroebelde oog een genuanceerd beeld van de persoon Hofmans. Wie was deze Amsterdamse vrouw van eenvoudige komaf, bij wie zo velen – van jong tot oud, van arm tot rijk, van laaggeschoold tot hooggeleerd – te rade gingen als ze ergens mee zaten? Was zij inderdaad een sturende en manipulatieve intrigante? Had zij voor de monarchie gevaarlijke religieuze opvattingen? En bovenal: wat wilde zij bereiken? Door haar hele leven te beschouwen, geeft Van Bree een completer beeld van Hofmans en biedt hij een nieuwe, heldere kijk op de wijze waarop zij onder meer Juliana, maar ook Wilhelmina en zelfs Bernhard terzijde stond. Gebaseerd op volledig nieuw archiefmateriaal Met niet eerder gepubliceerde foto’s Han van Bree (1957) studeerde geschiedenis in Utrecht en Gent en specialiseerde zich op het Nederlandse koningshuis. Voor de NOS maakte hij over koningin Juliana, prins Bernhard en prins Claus diverse documentaires, die werden uitgezonden in de weken na hun overlijden. In 2015 promoveerde hij in Leiden op De geest van het Oude Loo – Juliana en haar vriendenkring 1947-1957. Daarnaast schreef hij onder andere de bestseller Beatrix, koningin der Nederlanden en was hij van 1983 tot 2022 verantwoordelijk voor de reeks Het aanzien van.

De Tweede Wereldoorlog blijft de naoorlogse generatie achtervolgen. Rutger Jan Eugen graaf Schimmelpenninck (1892) was Nederlander maar had een Duitse moeder. Hij diende in het Nederlandse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog en trouwde in 1918 een Duitse vrouw. Zowel zijn moeder als zijn vrouw waren erfgenaam van oprichters van Farbwerke Hoechst, dat in 1925 fuseerde met Bayer, BASF tot I.G. Farbenindustrie, het grootste bedrijf van Duitsland. Zijn kleinzoon Rutger Jan (1949) gaat na wat de politieke houding was van zijn grootvader tijdens de Tweede Wereldoorlog. Was hij pro-Nederlands of pro-Duits of allebei? Waarom bezocht hij Seyss-Inquart vier keer? Waarom is hij na de bevrijding van zijn woonplaats Diepenheim door het verzet opgepakt en heeft hij op 30 april 1945 in de cel een eind aan zijn leven gemaakt? Wat was zijn rol als lid van de Aufsichtsrat van I.G. Farbenindustrie vanaf de fusie in 1925? Nagelaten brieven en dagboekjes in het familiearchief en dossiers in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging geven nieuwe inzichten.

Dina Sanson was een vrouw van de praktijk. Ze maakte als eerste politievrouw in Nederland een einde aan het bestaan van zogenaamde engeltjesmakerijen, kosthuizen waar veel kinderen van ongehuwde moeders vroegtijdig aan ondervoeding en verwaarlozing stierven. Steevast zette zij zich voor in de minderbedeelden in de samenleving. Haar leven speelt zich af tegen het decor van de Eerste Wereldoorlog, stedelijke armoede en de (joodse) elite in Rotterdam. Deze biografie neemt je mee naar de wereld van de gegoede, maatschappelijke bewuste vrouwen en de rauwe Maasstad, de plek waar Dina meisjes redde van het zedelijk gevaar en opkwam voor de rechten van vrouwen. Voor vrouw en kind schets een intrigerend beeld van ontmoetingen tussen arm en rijk in een strijd voor een beter bestaan.

Kiki Amsberg (1939) was programmamaakster bij OVT, het historisch radioprogramma van de VPRO. Met Aafke Steenhuis schreef ze onder meer Denken over liefde en macht (1982). Over haar grootvader publiceerde ze De fantast. Ansbert Vorreiter, ingenieur, uitvinder, verleider; 1868-1946. Een van haar tv-documentaires is De verdwenen mediene. Het joodse leven in de provincie voor de Tweede Wereldoorlog.

De familiekroniek Morgen is het vrijdagavond bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat over de ouders van de schrijver, en begint in Groningen, waar Leo Weersing, de vader, in de Tweede Wereldoorlog lid is van een knokploeg; helaas is hierover weinig bekend. Wel lezen we over de grote risico’s die hij met een paar kameraden neemt om de bezetter en NSB’ers een hak te zetten. Vrouwen spelen een belangrijke rol in deze periode van zijn leven – een vrouw zal hem ook ver raden. In de laatste winter van de oorlog ontmoet hij op zijn onderduikadres Sandra, die de moeder van de schrijver zal worden. Waarom viel de avontuurlijke waaghals voor deze onopvallende verpleegster? Bijzonder is de hechte vriendschap van Leo met de dichter Hendrik de Vries. In het tweede deel maakt de schrijver ons op openhartige wijze deelgenoot van zijn eigen ontwikkeling. We volgen de opgroeiende jongen, wiens leven gaandeweg steeds meer gedomineerd en gedicteerd wordt door een vader met sterk narcistische trekken. Het is fascinerend te lezen – soms met gekromde tenen – hoe het hem uiteindelijk toch lukt om onder deze overheersende man uit te komen. We hebben een boek in handen van een fijnzinnig schrijver. Hij voert ons onderhoudend, via de geschiedenis sen van zijn ouders, langs de verschillende woonplaatsen waar het gezin is neergestreken. De vele geraadpleegde bronnen, zijn fabelachtig geheugen en zijn meesterlijke verteltrant staan garant voor een rijk verhaal. Morgen is het vrijdagavond is een document vol van grote en kleine drama’s, gelardeerd met vele anekdotes, waarin de humor niet ontbreekt. Erik Weersing (1951) volgde de studie geneeskunde, werkte in de thuiszorg en studeerde later cum laude af in kunstgeschiedenis. Hij was werkzaam als notulist en was tekstschrijver bij het personeelsblad van Thuiszorg Groningen. Nog iedere twee maanden levert hij tal van artikelen voor de Wijkkrant Oosterpark in Groningen.

Heinz Oster was pas vijf jaar oud toen Adolf Hitler in 1933 aan de macht kwam. Als een van de 2.011 Joden die in Keulen in 1941 door de Gestapo werden opgepakt, werd ook hij gedeporteerd. De twaalfjarige jongen werd vervolgens van kamp naar kamp gestuurd. In Auschwitz ontsnapte hij aan de gaskamer omdat de paardenfokkerij staljongens nodig had. Hij hield zich wanhopig vast aan de overtuiging dat als hij zich onmisbaar zou maken, hij een grotere kans zou hebben om deze hel te overleven. Heinz was een van de weinige Keulse Joden die na de oorlog de kampen levend verliet. Na de oorlog emigreerde hij naar Amerika en veranderde zijn naam in Henry. Dit is zijn verhaal.