Geschiedenis & politiek

De politieke heerschappij over Indonesië was in het begin van de negentiende eeuw van de VOC overgegaan naar de Nederlandse regering. Om de winst te vergroten werd het Cul-tuurstelsel ingevoerd, een serie maatregelen die de planters in staat stelde waardevolle landbouwproducten te verbouwen, in plaats van alleen voedingsmiddelen zoals rijst. Daarbij werd een belastingstelsel ingevoerd waarvan de ambtenaren volgens een commis-siesysteem werden beloond. De combinatie van deze twee maatregelen veroorzaakte een wijdverbreide corruptie, die resulteerde in grote armoede en hongersnood onder de inheemse bevolking. Douwes Dekker (Multatuli) schreef Max Havelaar als een aanklacht tegen het misbruik van het cultuurstelsel, tegen herendiensten, en tegen plichtsverzuim door Nederlandse ambte-naren in Nederlands-Indië. Tot Dekkers frustratie werd het werk als zodanig niet serieus genoeg genomen maar het boek maakte van Multatuli meteen een bekende schrijver. Naast de aanklacht was er nog een ander motief voor Multatuli om dit boek te schrijven. Na zijn ontslag als assistent-resident in Nederlands-Indië was Multatuli tot bittere armoede vervallen. Hij hoopte op eerherstel en een nieuwe ambtelijke functie in de kolonie. Hij was zelfs bereid van publicatie af te zien, indien door de toenmalige regering aan zijn wensen zou worden voldaan. In een brief aan zijn vrouw Tine gedateerd 20 november 1859 licht hij dat toe. Die wensen hielden onder andere in dat hij op Java tot resident werd benoemd, herstel van zijn diensttijd zodat hij gewoon pensioen zou krijgen over die jaren, een ruim voorschot en hij wilde benoemd worden in de orde van de Nederlandse Leeuw. Dat lintje zag hij vooral als eerherstel en als een blijk van erkenning. In de onderhandelingen werd Dekker eene convenable betrekking aangeboden in West-Indië, in ruil voor het ach-terhouden van het boek. Maar dat was Dekker niet genoeg. In een brief aan koning Willem III schrijft Dekker dat hij het aanbod afgewezen heeft. "of de koffieveilingen van de Nederlandse Handelmaatschappij" Multatuli had vele redenen om voor deze ondertitel te kiezen. Zo was het in de negentiende eeuw gebruikelijk om een ondertitel te gebruiken en deze is gebruikt om de ironie van Multatuli naar voren te brengen. De lezer werd op het verkeerde been gezet en bleef met de vraag zitten of dit werk wel of geen fictie was. In het boek komt deze ironie verder naar voren doordat ook Droogstoppel wordt erdoor misleid. Hij schrijft dat het boek de koffieveilingen van de Nederlandse Handelmaatschappij zal gaan heten, een onderwerp dat hem zeer interesseert, maar gaandeweg merkt hij dat het boek daar niet over gaat. een andere reden is dat de Nederlandse Handelmaatschappij op deze manier voor Dekker het symbool voor de onderdrukking en uitbuiting van de Javaan en de koloniale politiek staat. In de tijd dat het werk geschreven werd was er veel te doen rondom koffie en Multatuli speelde in op de actualiteit. Multatuli wilde gelezen worden, en greep daarvoor elk middel aan: de ondertitel trok de aandacht, en verleidde lezers om het boek aan te schaffen en te lezen.

Amsterdam, 1942-1943. Tegenover de Hollandsche Schouwburg bevindt zich de Joodse Crèche, door de Duitsers getransformeerd in een verzamelplaats voor Joodse kinderen voordat zij op transport gaan. Samen met de andere Joodse kinderverzorgsters van de crèche bekommert de zeventienjarige Betty Oudkerk zich om het lot van de kinderen, terwijl het leven voor Joden buiten de crèche steeds beangstigender wordt. In het diepste geheim weten ze onder leiding van Henriëtte Pimentel, de directrice van de crèche, ruim zeshonderd kinderen van deportatie te redden, ongeacht de risico's die dat met zich meebrengt.De crèche is het verzetsverhaal van jonge vrouwen die in wrede omstandigheden moeten beslissen over leven en dood. Moedige vrouwen met een vurige hoop voor de toekomst - want wie een kind redt, redt de wereld.

Meesterverteller Bart Van Loo neemt de lezer op sleeptouw langs duizend jaar Europese geschiedenis. Zijn zoektocht voert hem naar het ontstaan van de Nederlanden in de vijftiende eeuw. En wat blijkt? De Lage Landen zijn een Bourgondische uitvinding. De Bourgondiërs vertelt de geschiedenis van de vroege Nederlandse eenwording. Het is een wonderlijk relaas van ontbolsterende steden, ontwakend individualisme en uitstervende ridderidealen. Van schizofrene koningen, doortastende hertogen en geniale kunstenaars. Terwijl de Bourgondische hertogen met veldslagen, huwelijken en hervormingen de versnipperde Lage Landen tot één geheel smeedden, ontstonden onder hun impuls de onvergetelijke werken van Klaas Sluter, Jan van Eyck en Rogier van der Weyden. Bart Van Loo’s even spannende als leerrijke verkenning van de middeleeuwen groeit gaandeweg uit tot een indrukwekkende cultuurgeschiedenis. Meeslepend en erudiet vertelt hij waar wij vandaan komen. Een wervelend verhaal van brandstapels en banketten, pest en steekspelen, Jeanne d'Arc, Jan van Eyck, Filips de Goede en het Gulden Vlies. '‘Van Loo’s kracht is zijn enthousiaste verteltrant. In zijn boek zit een tv-serie van minstens vier seizoenen à la ‘The Crown, of een film als The Favorite over de verwikkelingen aan het Britse hof van Queen Anne.’' Vrij Nederland 'Liefhebbers van etymologie zullen genieten.' En route 'Van Loo vertelt je als een goede vriend over een historische reis vol opwindende gebeurtenissen die vaak een verrassende wending nemen.' Maison en France

Meesterverteller Bart Van Loo neemt de lezer op sleeptouw langs duizend jaar Europese geschiedenis. Zijn zoektocht voert hem naar het ontstaan van de Nederlanden in de vijftiende eeuw. En wat blijkt? De Lage Landen zijn een Bourgondische uitvinding. De Bourgondiërs vertelt de geschiedenis van de vroege Nederlandse eenwording. Het is een wonderlijk relaas van ontbolsterende steden, ontwakend individualisme en uitstervende ridderidealen. Van schizofrene koningen, doortastende hertogen en geniale kunstenaars. Terwijl de Bourgondische hertogen met veldslagen, huwelijken en hervormingen de versnipperde Lage Landen tot één geheel smeedden, ontstonden onder hun impuls de onvergetelijke werken van Klaas Sluter, Jan van Eyck en Rogier van der Weyden. Bart Van Loo’s even spannende als leerrijke verkenning van de middeleeuwen groeit gaandeweg uit tot een indrukwekkende cultuurgeschiedenis. Meeslepend en erudiet vertelt hij waar wij vandaan komen. Een wervelend verhaal van brandstapels en banketten, pest en steekspelen, Jeanne d'Arc, Jan van Eyck, Filips de Goede en het Gulden Vlies. '‘Van Loo’s kracht is zijn enthousiaste verteltrant. In zijn boek zit een tv-serie van minstens vier seizoenen à la ‘The Crown, of een film als The Favorite over de verwikkelingen aan het Britse hof van Queen Anne.’' Vrij Nederland 'Liefhebbers van etymologie zullen genieten.' En route 'Van Loo vertelt je als een goede vriend over een historische reis vol opwindende gebeurtenissen die vaak een verrassende wending nemen.' Maison en France

In 'Selma' roept Carolijn Visser op meesterlijke wijze de sfeer op van het schrale, revolutionaire Peking. Ze schildert de grote parades ter ere van de Volksrepubliek, de ideologische blindheid van westerse fellowtravellers, de grote hongersnood en uitzinnige Rode Gardisten die alles wat westers en oud was vernielden. De joodse Selma Vos groeide op in IJmuiden en wist tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de nazi's te ontkomen. Tijdens haar studie in Cambridge ontmoette ze Chang Tsao, de man van haar leven. Na de geboorte van hun kinderen, Greta en Dop, bouwden ze een bestaan op in het China van Mao. Chang was vooraanstaand lid van de Partij en leidde het Psychologisch Instituut, toch bleven Selma en haar kinderen buitenstaanders. Tijdens de Culturele Revolutie werd Chang uit zijn functie gezet en door zijn collega's aangevallen. Selma, lerares aan de Tweede-talenschool, werd uiteindelijk samen met hem gearresteerd. Zij was de enige Nederlander die in China woonde ten tijde van Laat Honderd Bloemen Bloeien, de Grote Sprong Voorwaarts en de Culturele Revolutie. Selma en haar gezin werden slachtoffers van de grootse idealen van de maoïstische heilstaat, de Culturele Revolutie betekende uiteindelijk de ondergang van het hele gezin. Selma behoort tot de hoogtepunten in Carolijn Visser's oeuvre.

na de succesvolle introductie van het boek genoot Wim Aloserij volop van de belangstelling voor zijn verhaal. Hij trok met auteur Frank Krake langs volle zalen en boekhandels. Eindelijk werd hij nu wél gehoord. De kroon op zijn werk zou de ontmoeting worden met het koningspaar, bij de Nationale dodenherdenking op 4 mei. Wim overleed twee dagen voor die tijd en liet een enorme leegte achter. Frank Krake schreef een additioneel hoofdstuk over zijn laatste weken met Wim Aloserij. Tevens licht hij een spectaculaire ontdekking toe in dat nieuw geschreven hoofdstuk, verrijkt met vele extra foto's. Krake ontdekte dat de opdracht tot het bombarderen van de schepen in de Oostzee, met 7.000 doden als gevolg, van Nederlandse bodem kwam... Liggend op het dak van een trein ontvlucht de twintigjarige Amsterdammer Wim Alosery in 1943 de verplichte Arbeitseinsatz in Duitsland. Hij duikt onder bij een boer en slaapt maandenlang in een kist onder de grond. Totdat hij bij een razzia wordt gepakt en opgesloten in de beruchte Gestapo-gevangenis aan de Euterpestraat. Hij belandt in Kamp Amersfoort en gaat enkele weken later op transport naar Noord Duitsland, waar hij acht maanden lang de dodelijke dwangarbeid in de concentratiekampen Husum en Neuengamme overleeft. Mede dankzij de kwade dronk van zijn verslaafde stiefvader. Als de oorlog bijna ten einde is belandt Wim op het luxe cruiseschip Cap Arcona, dat voor anker ligt in de Lübeckerbocht. Terwijl op de wal de geallieerden Duitsland tot overgave dwingen, begaat de RAF boven water een dodelijke vergissing. Jachtvliegtuigen bombarderen meerdere schepen en in een waar inferno verongelukken 7.000 gevangenen. Samen met slechts enkele honderden opvarenden overleeft Wim Alosery een van de grootste scheepsrampen aller tijden. Op zijn vierennegentigste vertelt hij ons zijn verhaal. Als de laatste getuige.

Vijf jaar lang werkte David Van Reybrouck aan zijn monumentale Revolusi. Hij interviewde bijna tweehonderd mensen, de laatste nog levende getuigen van de onafhankelijkheidsstrijd, in Indonesische rusthuizen, Japanse miljoenensteden en op verafgelegen eilanden. Ook in Nederland bracht zijn onderzoek tal van nieuwe verhalen aan het licht. De veelheid aan perspectieven en herinneringen weeft Van Reybrouck samen tot het aangrijpende verhaal van de Indonesische onafhankelijkheid. Zo toont hij hoe een nieuwe wereld vorm kreeg: in bloed, in pijn, met hoop. De onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië, die zijn hoogtepunt bereikte in de jaren veertig van de vorige eeuw, is lang gezien als een conflict tussen kolonisator Nederland en het gekoloniseerde Indië. Maar in werkelijkheid was het wereldgeschiedenis. David Van Reybroucks Revolusi is het eerste boek dat de strijd lostrekt uit het nationale perspectief en het belang ervan toont als mondiale gebeurtenis. Indonesië was het eerste land dat na de Tweede Wereldoorlog zijn onafhankelijkheid uitriep. Na de Japanse bezetting verzetten jonge rebellen zich gewapenderhand tegen elke nieuwe vorm van overheersing. Britse, Australische en vooral Nederlandse troepen moesten rust en orde brengen, maar hun aanwezigheid leidde juist tot het ontvlammen van de eerste moderne dekolonisatieoorlog. Die strijd inspireerde onafhankelijkheidsbewegingen in Azië, Afrika en de Arabische wereld, zeker toen het vrije Indonesië in 1955 de legendarische Bandung-conferentie organiseerde, het eerste wereldcongres zonder het Westen. De wereld had zich met de Revolusi bemoeid en de wereld was erdoor veranderd.

Vijf jaar lang werkte David Van Reybrouck aan zijn monumentale Revolusi. Hij interviewde bijna tweehonderd mensen, de laatste nog levende getuigen van de onafhankelijkheidsstrijd, in Indonesische rusthuizen, Japanse miljoenensteden en op verafgelegen eilanden. Ook in Nederland bracht zijn onderzoek tal van nieuwe verhalen aan het licht. De veelheid aan perspectieven en herinneringen weeft Van Reybrouck samen tot het aangrijpende verhaal van de Indonesische onafhankelijkheid. Zo toont hij hoe een nieuwe wereld vorm kreeg: in bloed, in pijn, met hoop. De onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië, die zijn hoogtepunt bereikte in de jaren veertig van de vorige eeuw, is lang gezien als een conflict tussen kolonisator Nederland en het gekoloniseerde Indië. Maar in werkelijkheid was het wereldgeschiedenis. David Van Reybroucks Revolusi is het eerste boek dat de strijd lostrekt uit het nationale perspectief en het belang ervan toont als mondiale gebeurtenis. Indonesië was het eerste land dat na de Tweede Wereldoorlog zijn onafhankelijkheid uitriep. Na de Japanse bezetting verzetten jonge rebellen zich gewapenderhand tegen elke nieuwe vorm van overheersing. Britse, Australische en vooral Nederlandse troepen moesten rust en orde brengen, maar hun aanwezigheid leidde juist tot het ontvlammen van de eerste moderne dekolonisatieoorlog. Die strijd inspireerde onafhankelijkheidsbewegingen in Azië, Afrika en de Arabische wereld, zeker toen het vrije Indonesië in 1955 de legendarische Bandung-conferentie organiseerde, het eerste wereldcongres zonder het Westen. De wereld had zich met de Revolusi bemoeid en de wereld was erdoor veranderd.

Wij slaven van Suriname is zowel een literair meesterwerk, een persoonlijke en algemene geschiedschrijving als een felle aanklacht tegen racisme en uitbuiting. In dit boek uit 1934 werd voor het eerst de Surinaamse geschiedenis beschreven vanuit antikoloniaal gezichtspunt, door een afstammeling van slaafgemaakten die de gevolgen van de koloniale overheersing aan den lijve had ondervonden. Anton de Kom vertelt hoe het Nederlandse koloniale bewind het land en zijn inwoners onderdrukte, en hoe verschillende Surinaamse bevolkingsgroepen daartegen in opstand kwamen. Met grote eruditie schrijft hij over de verschrikkingen, maar ook over moed, zelfrespect en vrijheid. 160 jaar na de officiële afschaffing van de slavernij en bijna 90 jaar na de eerste publicatie heeft het boek, en zijn boodschap, niets aan zeggingskracht ingeboet. Deze nieuwe editie bevat nieuwe inleidingen van Mitchell Esajas, Tessa Leuwsha en Duco van Oostrum’

In 1934 publiceerde Anton de Kom zijn meesterwerk Wij slaven van Suriname, een politiek pamflet, geschiedschrijving en felle aanklacht tegen racisme en uitbuiting ineen. Het was het eerste boek waarin de Surinaamse geschiedenis beschreven werd vanuit antikoloniaal gezichtspunt, door een afstammeling van slaven die de gevolgen van de koloniale overheersing aan den lijve heeft ondervonden. Anton de Kom vertelt hoe het Nederlandse koloniale bewind het land en zijn inwoners onderdrukte, en hoe verschillende Surinaamse bevolkingsgroepen daartegen in opstand kwamen. Met grote eruditie schrijft hij over de verschrikkingen, maar ook over moed, veerkracht en vrijheid. Na verschijnen werd Wij slaven van Suriname in meerdere landen verboden, ook in Nederland, maar het ging desondanks in groten getale illegaal over de toonbank. Ruim anderhalve eeuw na de officiële afschaffing van de slavernij hebben het boek en zijn boodschap niets aan zeggingskracht ingeboet. Dit is een meesterwerk, op gelijke voet met Frantz Fanons De verworpenen der aarde en Multatuli’s Max Havelaar.

De grote verkiezingswinst van Geert Wilders, de groei van extreemrechts in andere Europese landen, de mogelijke terugkeer van Donald Trump: personen en partijen die het niet zo nauw nemen met de rechtsstaat hebben de wind in de zeilen. Onze democratie wordt in toenemende mate bedreigd, wat herinneringen oproept aan de vorige eeuw. Want nog niet eens zo heel lang geleden zagen onze voorouders hun regeringen zwichten voor fascisme, nazisme en communisme. Ook zij vertrouwden erop dat de rechtstaat het wel zou overleven – ten onrechte. Hoe kunnen wij voor- komen dat we dezelfde vergissing begaan? In Over tirannie reikt historicus Timothy Snyder twintig praktische strategieën aan om de democratie te beschermen tegen een autoritaire overheid en tegen zogeheten sterke leiders. De herdruk van deze moderne klassieker, schitterend geïllustreerd door kunstenaar Nora Krug, is nu noodzakelijker dan ooit.

Blik terug op het jaar 2024 met de nieuwe Het aanzien van ‘Het aanzien is de baas van de geschiedenis.’ NRC In Het aanzien van 2024 geeft Lukas Spee een compleet en toegankelijk overzicht van twaalf maanden wereldnieuws zoals we dat van Het aanzien van gewend zijn: direct, verhelderend en met humor. De opvallendste nieuwsverhalen uit binnen- en buitenland komen aan bod, voorzien van de beste foto’s. Naast wereldschokkende gebeurtenissen ook ruimschoots aandacht voor rages, sport en cultuur. Een greep uit de inhoud: Helft van de wereldbevolking naar de stembus Belgisch cordon sanitaire doorbroken Oud-premier Dries van Agt overleden Mark Rutte vertrekt naar de NAVO Conflict in het Midden-Oosten breidt zich uit Russische oppositieleider Aleksej Navalny overleden Pro-Palestijnse protesten Duizend dagen oorlog in Oekraïne Kabinet-Schoof treedt aan Rechtszaak tegen Ali B Oekraïense troepen trekken Russische regio Koersk binnen Joost Klein gediskwalificeerd op Eurovisie Songfestival Spanje wint EK voetbal in Duitsland Noodweer door hete zomer Paus Franciscus bezoekt België Olympische en Paralympische Spelen in Parijs Ophef over asielnood(maatregelen)wet Sluiting Groningse gaskraan Verdeeldheid binnen nieuwe Nederlandse coalitie Donald Trump overleeft aanslag en wordt herkozen Tweede Kamer bindt strijd aan met fatbikes Lukas Spee is schrijver en eindredacteur. Sinds enkele jaren is hij betrokken bij het schrijven en samenstellen van Het aanzien van en sinds de editie van 2023 heeft hij het stokje als auteur en samensteller definitief overgenomen van Han van Bree.

Direct na de Amerikaanse verkiezingen in november 2016 stelde historicus Timothy Snyder een lijst op van twintig aanbevelingen die van belang zijn als de democratie wordt bedreigd. Hij plaatste deze lijst op zijn Facebookpagina en het bericht ging direct viral. In Over tirannie werkt Snyder deze twintig lessen uit met concrete voorbeelden uit de geschiedenis. Hij waarschuwt ons dat wij niet wijzer zijn dan de Europeanen in de twintigste eeuw, die hun democratieën zagen zwichten voor fascisme, nazisme en communisme: bewegingen waarin één leider of één partij uitdrukking gaf aan de stem van het volk en beloofde de burgers te beschermen tegen bedreigingen van buitenaf. Ook in de huidige tijd lijkt het voortbestaan van de liberale democratie op het spel te staan. Niet eerder was de geschiedenis van de vorige eeuw zo actueel. Een voordeel is dat we kunnen leren van ervaringen uit het verleden om de opmars van tirannie te stuiten. TIMOTHY SNYDER is hoogleraar geschiedenis aan Yale University. Hij publiceerde de invloedrijke boeken Bloedlanden (2011) en Zwarte aarde (2015). In januari 2017 hield hij in Amsterdam de Nooit Meer Auschwitz-lezing.

Meesterverteller Bart Van Loo neemt de lezer op sleeptouw langs duizend jaar Europese geschiedenis. Zijn zoektocht voert hem naar het ontstaan van de Nederlanden in de vijftiende eeuw. En wat blijkt? De Lage Landen zijn een Bourgondische uitvinding. De Bourgondiërs vertelt de geschiedenis van de vroege Nederlandse eenwording. Het is een wonderlijk relaas van ontbolsterende steden, ontwakend individualisme en uitstervende ridderidealen. Van schizofrene koningen, doortastende hertogen en geniale kunstenaars. Terwijl de Bourgondische hertogen met veldslagen, huwelijken en hervormingen de versnipperde Lage Landen tot één geheel smeedden, ontstonden onder hun impuls de onvergetelijke werken van Klaas Sluter, Jan van Eyck en Rogier van der Weyden. Bart Van Loo’s even spannende als leerrijke verkenning van de middeleeuwen groeit gaandeweg uit tot een indrukwekkende cultuurgeschiedenis. Meeslepend en erudiet vertelt hij waar wij vandaan komen. Een wervelend verhaal van brandstapels en banketten, pest en steekspelen, Jeanne d'Arc, Jan van Eyck, Filips de Goede en het Gulden Vlies. '‘Van Loo’s kracht is zijn enthousiaste verteltrant. In zijn boek zit een tv-serie van minstens vier seizoenen à la ‘The Crown, of een film als The Favorite over de verwikkelingen aan het Britse hof van Queen Anne.’' Vrij Nederland 'Liefhebbers van etymologie zullen genieten.' En route 'Van Loo vertelt je als een goede vriend over een historische reis vol opwindende gebeurtenissen die vaak een verrassende wending nemen.' Maison en France

Wat als je familieleden verraders blijken te zijn? Blijf je zwijgen? Of doorbreek je de stilte en ga je graven naar de waarheid? Toen haar overgrootvader in een krantenartikel werd genoemd als de mogelijke verrader van Anne Frank, stuitte Stephanie Biesheuvel op een groot familiegeheim. Het vormde de start van een zoektocht naar haar verzwegen familiegeschiedenis. In verschillende archieven vond ze dossiers vol met oorlogsmisdaden van haar familieleden tijdens de Tweede Wereldoorlog. De ene ontdekking nog gruwelijker dan de andere. Zij collaboreerden met de nazi’s en maakten zich schuldig aan verraad van Joden en buurtgenoten, iets waarover na de oorlog altijd is gezwegen. In Het verraad van de Jordaan vertelt Stephanie het verhaal van haar omstreden familie. Ze sprak met familieleden en tijdgenoten, om zo de waarheid boven tafel te krijgen. Dit is het verzwegen verleden van een Amsterdams NSB-gezin en hun jarenlange zwijgen wordt nu eindelijk doorbroken. Stephanie Biesheuvel is auteur en podcastmaker. In haar persoonlijke boek Het verraad van de Jordaan gaat ze op zoek naar het verzwegen verleden van haar eigen, omstreden familie. Tegelijk met het boek maakte Stephanie ook een gelijknamige podcast.

Christian Grataloup is geograaf en emiritus-hoogleraar Geografie aan de Université Diderot in Parijs. In Frankrijk wordt hij ook wel beschouwd als de meest historisch onderlegde geograaf.

Een nieuwe reeks van de makers van de populairste geschiedenispodcast Iedereen heeft wel een oom, vader, vriendin of collega die dol is op smeuïge geschiedenisverhalen. Over excentrieke koningen bijvoorbeeld, of heldendaden van gewone mensen. In hun populaire podcast Alle Geschiedenis Ooit vervullen Arco Gnocchi, Nynke de Jong, Thom Aalmoes en Andrea Huntjens precies die rol. Iedere week gaan zij op zoek naar de beste verhalen, en behandelen ze echt alle geschiedenis ooit. In Alle Geschiedenis Ooit - Nederland, het eerste deel uit de reeks, nemen ze je mee door de hoogtepunten uit de Nederlandse geschiedenis. Van Indorock tot Julius Caesar en van een mislukte revolutie tot de uitvinding van xtc. Hét ideale cadeauboek voor geschiedenisliefhebbers! Een greep uit de onderwerpen: Nederlandse hiphop De keer dat Nederlanders hun premier opaten Het turfschip van Breda De uitvinding van de kapsalon De Nederlandse heksenvervolging De tulpenmanie Arco Gnocchi, Nynke de Jong, Thom Aalmoes en Andrea Huntjens hebben alle vier een liefde voor geschiedenis, van lokale verhalen tot de Tweede Wereldoorlog en revoluties. Samen maken ze Alle Geschiedenis Ooit, waarin écht alles aan bod komt, van de Spice Girls tot Adolf Hitler. Nynke de Jong is daarnaast schrijver en columnist. Arco Gnocchi is groot Ajacied en maakt ook de podcast Pak Schaal. Thom Aalmoes is redacteur en podcastmaker. Andrea Huntjens is historicus en podcastmaker van Radio Oranje.

Een kraakheldere wake-upcall: we moeten nu weerstand bieden aan wereldwijd samenwerkende autocratieën. Wie denkt dat dictators alleen op hun eigen land gericht zijn, heeft het mis. Autocratieën als Rusland en China wisselen onderling kennis en middelen uit. Corrupte bedrijven in het ene land doen zaken met corrupte bedrijven in het andere land en het ene nationale politiekorps traint en bewapent het andere. Bovendien verkondigen de autocratische regimes dezelfde boodschap over de gevaren van de westerse democratie. Deze groep landen functioneert als een concern van verschillende bedrijven: Autocratie bv. De autocratieën hangen verschillende ideologieën aan maar de leiders delen een onstilbare honger naar macht en welvaart die in veel gevallen voor het welzijn van de eigen bevolking gaat. Applebaum werpt licht op de prangendste geopolitieke kwestie van deze tijd en wijst ons op wat democratische landen te doen staat om dit wereldwijde netwerk van dictators een halt toe te roepen. Over De schemering van de democratie: ‘Een razend actueel boek, politiek en tegelijk intens persoonlijk.’ – Geert Mak Over IJzeren gordijn: 'Voor Westerse lezers geldt: door zo'n inzichtelijk boek over destructie, blijkt opnieuw wat het beschermen waard is - en hoe.' - vier sterren, de Volkskrant

In ‘Gevallen grootmachten’ onderzoekt historicus Dick Harrison het onvermijdelijke lot van elke grootmacht: de ondergang. Dat geldt voor de Assyriërs, Babyloniërs, Maya’s, Romeinen, Perzen, Arabieren, Chinezen, Mongolen, Britten, Duitsers, Russen, Habsburgers en de Fransen. Allemaal hadden ze een groot en machtig rijk; ze hadden buurlanden onderworpen, koloniën gesticht en hun ideologieën en cultuur verspreid. Totdat ze alles wat ze hadden opgebouwd, weer verloren. ‘Gevallen grootmachten’ is een reflectie op bestuursvoering, macht en militaire kracht door de eeuwen heen. Historicus Dick Harrison onderzoekt hoe – in het verleden en het heden – rijken zijn ontstaan, hoe ze in stand werden gehouden, en welke zwakheden hun ondergang veroorzaakten. De antwoorden op die vragen bieden waardevolle inzichten, ook voor onze moderne tijd. ‘De Dertigjarige Oorlog is zo ongelofelijk veelzijdig, dat alleen een bijzonder stoutmoedig historicus het in zijn hoofd haalt het hele conflict in één boek te beschrijven.’ NRC over ‘De Dertigjarige Oorlog’ ‘Een meesterlijke studie.’ Historisch Nieuwsblad over ‘De Zwarte Dood’

Maastricht is al eeuwenlang een vooraanstaande pelgrimsstad, waar de Heiligdomsvaart elke zeven jaar meer dan honderdvijftigduizend bezoekers trekt. De verering van Sint Servaas, de heilige schatten van de Sint-Servaas- en Onze-Lieve-Vrouwebasiliek en de vier bijzondere Stadsdevoties geven Maastricht een unieke plaats binnen een eeuwenoude pelgrimstraditie. Pelgrimage naar Maastricht brengt de rijke, religieuze geschiedenis van de stad tot leven met verhalen en geïllustreerde artikelen van gelauwerde auteurs en specialisten. Het boek belicht de avontuurlijke pelgrimstocht van de Delftse Arent Willemsz in 1525 naar het Heilig Land, de betekenis van het graf van de heilige Servaas voor Maastricht als pelgrimsstad, en de pelgrimssouvenirs die in de middeleeuwen over heel Europa verspreid raakten. Daarnaast gaan de auteurs dieper in op de twee Maastrichtse schatkamers als bewaarplaats van kostbare relieken, de iconografie van de sleutel van Sint Servaas in regionale beeldhouwkunst, en de betekenis van middeleeuwse oorkonden voor pelgrims. Het boek sluit af met het verhaal van de vier Stadsdevoties, de heilige beelden die de turbulente stadsgeschiedenis met zijn vele machtswisselingen weerspiegelen. Dit boek laat zien hoe diep de tradities van de verering van Sint Servaas en de Heiligdomsvaart geworteld zijn in Maastricht. Pelgrimage naar Maastricht is een inspirerende gids voor iedereen die het religieuze erfgoed en zijn tradities aan de hand van moderne verhalen beter wil leren kennen.

Nu de mens voor het eerst in de geschiedenis rondloopt met een machine in de broekzak, in de vorm van een smartphone, rijst de vraag of dit ooit de bedoeling was. Kunnen we de gevolgen wel overzien? En waar komt die menselijke behoefte naar de machine eigenlijk vandaan? Welke hoop had en heeft de mens voor de machine? En worden die verwachtingen waargemaakt? In Mens en machine gaat journalist en historicus Roderick Nieuwenhuis terug tot de eerste machinedenkers uit de vroege zestiende eeuw, om via de industriële revolutie weer in het nu te belanden. Hij onderzoekt hoe de ogenschijnlijk onstuitbare opmars van de machine in de afgelopen eeuwen door de mens is beoordeeld en verwerkt. Daarbij maakt hij gebruik van de vele verschillende cultuurproducten die in de afgelopen vierhonderd jaar door schrijvers, filosofen en kunstenaars over de machine zijn gemaakt. Het doel is antwoord te krijgen op de vraag die de mensheid bezighoudt sinds de klassieke oudheid en de mythe van Prometheus: komt de machine ons helpen of gaat hij ons vervangen? Over Een simpel leven: 'Inzichtelijk en erg vlot geschreven.' - NRC 'Een erudiete verkenning van ons verlangen naar eenvoud.' Katja de Bruin in VPRO Gids

Nergens in West-Europa duurde de bevrijding langer dan in Nederland. Nergens ook vond de bevrijding zo versnipperd plaats. Keer op keer veroverden de geallieerden brokstukken Nederland op de vijand, als in een dodelijk spel Pacman. Negen slopende maanden lang. Het geallieerde hoofddoel was om nazi-Duitsland militair op de knieen te dwingen. In het massale oorlogsgeweld betaalden burgers al te vaak een hoge prijs. Verdriet en vreugde vochten om voorrang, waarbij toeval dikwijls een grote rol speelde: op de ene plek was de verwoesting totaal, een paar honderd meter verderop bleven de geweren stil. Het leed hield trouwens niet op met de Duitse capitulatie. Ook ná 5 mei 1945 zouden nog heel wat slachtoffers vallen. In De lange bevrijding van Nederland brengt Christ Klep flamboyante bevelhebbers als veldmaarschalk ‘God Almonty’ Montgomery, operationele mislukkingen als Market Garden, waterige fronten en modderige opmarsroutes tot leven. Met dit boek biedt hij bovendien een handzaam overzicht van de strijd om ons land van september 1944 tot en met juni 1945. Kortom: een nieuw standaardwerk over de bevrijding van Nederland.    Christ Klep is als historicus gespecialiseerd in militaire geschiedenis, defensieonderwerpen, internationale betrekkingen en moderne geschiedenis. Hij is universitair docent en freelance publicist, en is regelmatig als commentator in de media te vinden. Klep publiceerde onder meer over de Tweede Wereldoorlog, internationale vredesoperaties en de Oekraïneoorlog.

In De geboorte van New York beschrijft Russell Shorto met verve hoe Nederland de macht over Nieuw-Amsterdam verloor. Hij laat zien dat dit niet, zoals veel mensen denken, het resultaat was van een militaire overname door de Engelsen, maar dat van een onwaarschijnlijke samenwerking tussen de twee rivaliserende staten. Zo werd de kiem gelegd voor de wereldstad New York. In 1664 droomde Engeland van een Noord-Amerikaans imperium en maakte het plannen om Nieuw-Amsterdam met geweld in te nemen. Maar vlak voor het tot een confrontatie kwam tussen de Engelsen en gouverneur Peter Stuyvesant, die de leiding had op Manhattan, veranderde de strategie. De overname van de stad kwam tot stand door slimme onderhandelingen, die leidden tot een samensmelting van de Nederlandse pluriforme en kapitalistische samenleving met de macht van het opkomende Engelse rijk. De ontstaansgeschiedenis van New York is geënt op geweld tegen de inheemse bevolking en het begin van slavernij in Amerika. Tegelijkertijd is het een buitengewoon verhaal over de wijze waarop twee botsende naties samen een nieuwe stad voortbrachten. Over Nieuw-Amsterdam: 'Een meesterlijk geschiedenisboek.' - The New York Times 'Onweerstaanbaar verteld, intellectueel uitdagend en van onschatbare historische waarde.' - The Guardian 'Een meesterwerk.' - AD

Waar keizerrijken en werelddelen elkaar ontmoeten – daar ligt Oekraïne. De Romeinen, de Vikingen, de Ottomanen, de Habsburgers, de Russen, de Duitsers: zij woonden en vochten hier, en lieten hun sporen na in het landschap, de cultuur, de taal. In het gezaghebbende De poorten van Europa schrijft Serhii Plokhy de geschiedenis van het land, van de prehistorie tot de Russische annexatie van de Krim en de invasie van de Donbas. Door zijn achtergrond – hij doceerde in de Sovjet-Unie en in Oekraïne, in Canada en de Verenigde Staten – is de historicus Plokhy bij uitstek geschikt om deze geschiedenis te schrijven. Hij kent het Sovjet-denken van binnenuit en schuwt de donkere bladzijden van het verleden niet. Hij kijkt naar het Oosten en naar het Westen, en kent de gevoeligheden van Russen en Oost-Europeanen. Het nationalisme en het antisemitisme worden uitgebreid behandeld, net als de wortels van het huidige verzet tegen de grote oosterbuur. Met De poorten van Europa schreef Serhii Plokhy een klassieker over de geschiedenis van Oekraïne. Het boek werd in vele talen vertaald. Onlangs schreef Plokhy een nieuw voorwoord, dat in deze goedkope editie is opgenomen.

Joep Boerboom (Arnhem, 1973) is journalist en biograaf van onder anderen Jan Terlouw. Hij schrijft levensverhalen en project-, partij- en bedrijfsgeschiedenissen. Eerder verscheen van zijn hand Beroofd volgens de regels over het lot van zeven Joodse ondernemers in Deventer. Frits Schmidt (Hasselt, 1951) is historicus, voormalig geschiedenisdocent en onderwijsmanager. Hij is actief voor Overijsselse Historische Bijdragen en voor de Stichting Historisch Dronten. Op histovisie.nl publiceert hij over de geschiedenis van Hasselt en hij schreef een boek over baron Van Dedem.

Biografie van een landmeter en kaartmaker in Gelderse en Noorse dienst. Hoe wordt de zoon van een Amsterdamse uitgever achtereenvolgens gezworen landmeter van de stad Nijmegen, vestingingenieur in Deense koningsdienst, postmeester-generaal in Noorwegen en ten slotte algemeen landmeter aan het Hof van Gelre? Dat is het fascinerende relaas over het leven en werken van Isaac van Geelkercken (1615-1672). Het verhaal voert ons mee in de wereld van landmeters, kaartmakers, vestingbouwers en zakenlieden in het midden van de zeventiende eeuw en legt meer dan één link tussen de geschiedenis van de Republiek en Noorwegen. Ruim 140 handgetekende kaarten, schetsen en vestingontwerpen vertellen over de invloed van Nederlanders in de Scandinavische vestingbouw, maar ook over de manier waarop in het hertogdom Gelre en graafschap Zutphen waterbouwkundige werken, landboekhouding en grensdisputen in kaart gebracht werden. Bovendien krijgt de lezer een beeld van zowel de Nederlandse als Deens-Noorse politieke verhoudingen in die turbulente periode.

Legendes en verhalen maken een belangrijk deel uit van de Molukse cultuur. Veel van deze verhalen dreigen echter verloren te gaan. Elzi Suitela en Vadim Dijkshoorn trokken een halfjaar rond langs de verschillende eilanden van de Molukken om eeuwenoude mondelinge volksvertellingen vast te leggen voor het nageslacht. De reis draaide uit op een grote speurtocht langs lokale koningen, oude wijze mannen, afgelegen dorpen en gewijde plekken en resulteerde in een schat aan ontstaansgeschiedenissen en magisch-realistische verhalen die nooit eerder in het Nederlands werden opgetekend. Zo is er het verhaal van de man die bevriend raakt met een bewoner uit de hemel - de bovenwereld - en na een bezoek een rijstkorrel meesmokkelt en zodoende rijst op aarde introduceert. De stinkende durian en de slang presenteert deze en andere vertellingen op zo'n manier dat ook de lezers van buiten de Molukken ze kunnen waarderen.

In dit fascinerende en unieke boek verweeft Jeremy Black zijn diepgaande kennis van cartografie en militaire geschiedenis tot een boeiende kijk op de Tweede Wereldoorlog en maakt hij duidelijk hoe essentieel kaarten waren in elk aspect van dit wereldwijde conflict.

Het klassieke Griekenland associeert men vooral met filosofie, kunst en literatuur. Vaak vergeet men echter dat de Grieken weinig anders deden dan oorlog voeren. Een Griekse jongeman had een grootvader-veteraan, een vader op veldtocht, en wist dat hij ook zelf spoedig speer en schild zou opnemen. In dit Griekenland van de vierde eeuw voor Christus verscheen het eerste militaire handboek uit de Europese literatuur, een ‘doe-het-zelf-boek’ over oorlog. Ene Aeneas (Grieks: Αἰνείας, Aineias) componeerde In staat van beleg. Het leert hoe men de bevolking rustig houdt, een burgermilitie organiseert, en het behandelt de nieuwste technologieën van die tijd: hoe saboteert men een stadspoort, schrijft men geheimtaal, en bouwt men een brandbom? Deze leerzame instructies worden afgewisseld met revolutionaire listen. Wie zijn tegenstanders belegert, doet dat immers met behulp van verraders van binnenuit. In staat van beleg van Aeneas Tacticus hoort thuis in het rijtje van boeken over strategie en tactiek van bijvoorbeeld Macchiavelli en Sun Tzu. Aeneas’ werk is anders, want het biedt tientallen charmante anekdotes en een unieke inkijk in de antieke dagelijkse realiteit, waarin oorlog onderdeel was van het leven. Henric R.J. Jansen is classicus aan de Universiteit Leiden, waar hij een promotieonderzoek verricht naar militaire innovatie in de Griekse en Romeinse oudheid.

In deze morele gids worden fundamentele vragen beantwoord, geleid door de verschillende perspectieven en reacties op de oorlog in het Midden-Oosten.

Aan de hand van een toevallig in zijn bezit gekomen sigarenkoker vertelt historicus en oud-diplomaat Hans Glaubitz het verhaal van de broers Theodor en Erich Kordt, twee Duitse diplomaten die samen met hoge militairen actief betrokken zijn geweest bij een samenzwering tegen het nazibewind. Theo werkte in 1938 op de Duitse ambassade in Londen. Zijn jongere broer Erich was van 1938 tot 1941 in Berlijn Kabinettschef van Joachim von Ribbentrop. In 1938, tijdens de crisis om Sudetenland, stuurde Hitler aan op oorlog met Tsjechoslowakije. De samenzweerders koersten aan op een militaire staatsgreep. Erich Kordt heeft in 1939 zelfs nog een zelfmoordaanslag op Hitler beraamd, die door puur toeval op het laatste moment geen doorgang kon vinden. Beide broers zijn actief gebleven in de oppositie tegen Hitler en overleefden de oorlog. Glaubitz paart in dit wervelende boek wereldgeschiedenis aan de levens en persoonlijke belevenissen van de broers Kordt, en – in de naoorlogse diplomatieke dienst – die van hemzelf.

Fred Hisschemöller (1922) studeerde tijdens de Tweede Wereldoorlog sociale geografie en geschiedenis in Utrecht, tot hij moest onderduiken. Na de oorlog werd hij docent op middelbare scholen in Nederland en Suriname en hij is dat zijn hele werkende leven gebleven.

Roelof Bouwman is historicus. Hij studeerde aan de VU in Amsterdam en promoveerde in 2002. Hij stelde De canon van Nederland samen en was jarenlang redacteur van HP/De Tijd. Henk Steenhuis was werkzaam als journalist in Frankrijk en in Nederland. Van 2000 tot 2009 was hij hoofdredacteur van HP/De Tijd. Daarna was hij uitgever van welingelichtekringen.nl en maakte hij de televisiedocumentaire Iedereen journalist, over de stand van zaken in de huidige journalistiek. Bij Meulenhoff verschenen van hem Wij van de hbs (samen met Roelof Bouwman), genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs 2018, en Volgens Proust (samen met Bert Bukman).

John Hersey (1914-1993) was correspondent in het Verre Oosten voor Time Magazine. Tijdens de Tweede Wereldoorlog schreef hij voor Life en The New Yorker. Hij deed verslag van de invasie van Sicilië en het vasteland van Italië door het Amerikaanse leger. In 1944 deed hij verslag van de oorlog in de Stille Oceaan. Hersey was een van de eerste westerse journalisten die na de aanval met de atoombom Hiroshima bezochten. Het boek dat hij daarover schreef wordt beschouwd als een van de beste journalistieke werken van de twintigste eeuw. Hersey schreef ook meerdere romans, gebaseerd op ware gebeurtenissen, waaronder De muur (1950).

In 1425, precies zeshonderd jaar geleden, werd de Katholieke Universiteit Leuven opgericht. De hoofdstad van Vlaams-Brabant is sindsdien altijd de 'stad van kennis' gebleven. Auteur en stadsgids Jo Celis vertelt de geschiedenis van de voorbije 600 jaar met bravoure. En dan gaat het niet alleen over de universiteit op zich, maar ook over alle overtuigingen en gebeurtenissen die Leuven in dat kader hebben gekenmerkt: het humanisme en de (contra)reformatie, het spanningsveld tussen geloof en wetenschap, de studentenrevolte en de taalstrijd, de nieuwe tijden en de modernisering. Zoveel grote figuren passeren de revue: van Bouts tot Erasmus, van Vesalius tot Artois, van kardinaal Mercier tot Paul Goossens...

In de middeleeuwen was het zuidwesten van Drenthe een van de meest dynamische streken van het Oversticht. Dat goldt zeker voor de Heerlijkheid Ruinen, een streek waar belangrijke adellijke families niet alleen talrijke kastelen en ook het oudste klooster van Noord-Nederland stichtten, maar ook op grote schaal bezig waren met de ontginning van allerlei veengebieden._ Deze fascinerende bundel artikelen van rechtshistoricus Bart Wever biedt een diepgaand en gevarieerd beeld van samenleving en landschap in die dynamische tijd. Met veel aandacht voor de invloed van de machtige Heren van Ruinen en de manier waarop de Utrechtse bisschop zijn rechten op de wildernis te gelde maakte, werpt dit boek nieuw licht op een intrigerend en minder bekend stukje Nederlandse geschiedenis. Dit boek is een onmisbaar werk voor historici, academici en iedereen met een passie voor de geschiedenis van de middeleeuwen in Nederland, in het bijzonder die van Drenthe. De lezer zal veel plezier beleven aan de rijkdom aan informatie en de nieuwe inzichten die het boek biedt.

In Duizend jaar weer, wind, en water in de Lage Landen, deel 8, geven Jan Buisman en Sebastiaan Cobelens een indrukwekkend en zeer gedetailleerd overzicht van het weer in de noordelijke en zuidelijke Nederlanden, in de periode 1825-1850. Het is het nieuwste deel van de hoog gewaardeerde reeks, die Buisman (1925-2024) in de jaren negentig begon, waarin hij vanuit verschillende bronnen het weer van jaar tot jaar reconstrueert. Deel 8 brengt ons aan het slot van de Kleine IJstijd: strenge winters brengen ellende met zich mee, overstromingen teisteren de bewoners en hagelbuien verwoesten complete oogsten. Nederland gaat door zware tijden, met de oorlog tegen België en grote financiële tekorten. Tegelijk staat Nederland aan de vooravond van industrialisatie en modernisering en krijgen mensen steeds meer invloed op hun omgeving. Hoewel velen denken dat het niet mogelijk is, is hoogleraar Buys Ballot ervan overtuigd dat we eindelijk antwoord kunnen geven op de eeuwenoude vraag: wat voor weer wordt het? Opnieuw een schitterend deel in de reeks waar de liefhebbers reikhalzend naar hebben uitgekeken. Jan Buisman (1925-2024) was historisch geograaf. Hij werkte sinds jaren met grote vasthoudendheid aan zijn grote reeks over de geschiedenis van het weer, en is door de jaren heen meerdere malen onderscheiden. Sebastiaan Cobelens (1973) studeerde Economie en Sociaal-culturele wetenschappen. Hij schrijft weerhistorische artikelen voor De Weerspiegel en Het Weer Magazine, en was coauteur van het boek Echte winters. Het winterlandschap in de negentiende eeuw. Ook geeft hij regelmatig lezingen over weer en historie. Hij zal de reeks in de toekomst voortzetten.