Onderwijs

Mavo-docente Ans Geleijns schudt met één opgetrokken wenkbrauw de beruchtste lummelaars wakker. Stuiterende ADHD’ers en bedeesde dromers, ze zijn de 63-jarige lerares Nederlands allemaal even lief. Toch gaat lesgeven haar steeds zwaarder af. Wollige praatjes van interim-managers, brutale e-mailtjes van ouders; de broodnuchtere Brabantse heeft er haar buik vol van. Ze kwakkelt bovendien met haar gezondheid. Kijk dan die torenhoge stapel toetsen maar eens na. Mark van der Werf, beter bekend als Meester Mark, loopt het hele schooljaar met juf Ans mee. Hij ziet haar twijfelen. Geeft ze er de brui aan, of slepen de leerlingen hun docente er doorheen? Alles wordt anders als de coronacrisis uitbreekt en Ans maandenlang thuis op sloffen lesgeeft. Daar neemt ze een besluit.

Een boek over het Aspergersyndroom zonder het woord 'Asperger' in de titel: het was een doordachte maar gewaagde keuze in 1998. Desondanks werd Brein bedriegt een bestseller onder de autismeboeken met meer dan 15.000 verkochte exemplaren. Voor heel wat mensen betekende Brein bedriegt een eerste moment van herkenning en zelfs de uitweg uit een jarenlange zoektocht naar een diagnose. Sindsdien is het aantal begaafde personen met een diagnose uit het autismespectrum spectaculair toegenomen. Er zijn ook heel wat nieuwe inzichten in het autisme zoals zich dat uit bij mensen met een normale of hoge intelligentie. En naast de toenmalige hardnekkige misverstanden zijn er ook nieuwe ontstaan. Zoals: iedereen is een beetje autistisch. Of: het autistisch brein bedriegt nog steeds... In deze compleet herziene editie herleest Peter Vermeulen het oorspronkelijke boek en biedt hij nieuwe inzichten, onder meer over diagnostiek en begeleiding. De inhoud is nieuw, de stijl dezelfde als toen.

Instructie wint aan kracht als je hierbij op het bord schrijft. Het maakt niet uit of dit nu een krijtbord, een whiteboard of een smartboard is. Via het bord deel je kennis met de leerlingen door middel van teksten, plaatjes, animaties en video’s. Maar hoe gebruik je het bord optimaal? In dit boek pleit de auteur voor ‘slow teaching’ waarbij bordwerk zorgvuldig wordt opgebouwd en geordend, leerlingen aantekeningen maken en de leerstof stapsgewijs en grondig wordt onderwezen én geleerd. Kennis vanuit honderden jaren onderwijservaring wordt in dit boek gecombineerd met de nieuwste wetenschappelijke inzichten en technieken.

Over het boek: Als je als begeleider mag werken met mensen met autisme, dien je op zijn minst een autobiografie te hebben gelezen. Dan pas wordt duidelijk hoe pervasief autisme is. De Dramaqueen is erin geslaagd om een helder persoonlijk verhaal te schrijven dat duidelijk maakt hoe lastig de gewoonste dingen voor mensen met autisme zijn. Het boek is versterkend voor mensen met autisme en geeft inzichten over het handelen van begeleiders. Wonderlijk om te lezen hoe bekende personen in verschillende rollen voor verwarring zorgen. Bijzonder ook dat er tussenstappen nodig zijn om de contacten dan weer te normaliseren, terwijl er vanuit neuro-typisch standpunt niets bijzonders is gebeurd. Ook blijkt maar weer dat een gesprek over alledaagse dingen veel belangrijker is zoals vanuit oplossingsgericht werken al wordt betoogd, dan menig begeleider zich realiseert. De strategieën die de auteur beschrijft zijn helder en de hulpmiddelen een aanvulling. Het boek is soms een ongelofelijk verhaal. Studenten, begeleiders en mensen met autisme en hun ouders kunnen door het lezen van dit boek, gaan beseffen hoe lastig autisme is voor de persoon zelf en anderen in de omgeving. Ook is het schrijnend hoe openbare instanties voor tegenwerking zorgen.

Klein probleemgedrag: voorkomen en aanpakken! De meeste leerkrachten zijn tevreden met hun groep. Het is er gezellig, er hangt een goede sfeer, er wordt goed gewerkt. Er zijn ook leerkrachten die ’s ochtends met buikpijn de klas in stappen. De onzekerheid is groot over wat er vandaag weer zal gebeuren. Dát er iets zal gebeuren, is wel zeker … Zal Jordy hardop door de klas boeren en brutale antwoorden geven? Of is het weer het groepje van Yvonne en Zamira dat tijdens mijn uitleg oogcontact zoekt met andere kinderen en hen uitdaagt? Of zal Justin de les saboteren en de lachers op zijn hand krijgen? Kan ik de les geven zoals ik hem heb voorbereid? Voor leerkrachten zijn gedragsproblemen van leerlingen een van de grootste uitdagingen binnen het vak. Kees van Overveld heeft in de afgelopen jaren velen van hen begeleid met hun ‘moeilijke groep’. In dit boek beschrijft hij zijn ervaringen. Hij geeft op een toegankelijke manier inzicht in het functioneren van moeilijke klassen en geeft aan wat er misgaat in de interactie tussen de leerkracht en de leerlingen. Vervolgens beschrijft Kees heel concreet hoe je het tij kunt keren; met zijn praktische tips, adviezen en slimme oplossingen kunnen leerkrachten van een moeilijke groep een plezierige groep maken.

Iedere dag doe je als leerkracht, ib’er of directeur je best om goede inschattingen te maken en de juiste beslissingen te nemen. Daarbij ga je ervan uit dat je als professional kunt vertrouwen op je denken en je intuïtie. Maar is dat wel terecht? Vanuit de wetenschap is bekend dat ons brein soms eigenzinnige sluiproutes neemt en ons weleens voor de gek houdt. Het resultaat is dat we uitglijden in ons denken, wat leidt tot verkeerde inschattingen, oordelen en beslissingen. In Bananenschillen op school neemt neuropsycholoog Marald Mens je mee in de wereld van die mentale uitglijders. Je komt te weten hoe ze ontstaan, hoe ze onbewust ons denken en handelen sturen en wat de nadelige gevolgen daarvan kunnen zijn voor je leerlingen, hun ouders, of je collega’s. Marald beschrijft uitgebreid zeventien van deze zogenoemde bananenschillen, waaronder het IKEA-effect, de kennisillusie en het halo-effect, en geeft ook inzicht in hoe je uitglijden kunt voorkomen. De praktische tips en adviezen zijn direct toepasbaar op school.

Kids’ Skills is een speelse, praktische benadering voor het oplossen van moeilijkheden waarmee kinderen worden geconfronteerd. Centraal staat één heel belangrijk idee: praktisch alle problemen kunnen worden opgevat als vaardigheden die nog ontwikkeld moeten worden.Kids’ Skills geeft kinderen of ouders niet de schuld van problemen. En het neemt ook niet de behoefte weg aan deskundige hulpverleners voor kinderen. Het stelt wel traditionele opvattingen over de rol van ‘deskundigen’ ter discussie.De 15 eenvoudige stappen waaruit de methode van Kids’ Skills bestaat maken duidelijk hoe je problemen in vaardigheden kunt omzetten. Door deze praktische stappen ontstaat een dynamische, speelse samenwerking tussen verzorger en kind. Deze methode nodigt het kind uit om actief mee te werken aan het opbouwen van vaardigheden en het zoeken van oplossingen.Ben Furman is psychiater en psychotherapeut en een zeer productief schrijver; zijn boeken zijn over de hele wereld vertaald. Hij is mededirecteur van het Helsinki Brief Therapy Institute en hij heeft een eigen talkshow op de Finse televisie over onderwerpen die met psychologie te maken hebben. Ben is degene die Kids’ Skills, een innovatieve methode voor het werken met kinderen, heeft bedacht. Hij treedt internationaal op als docent en deskundige op het gebied van oplossingsgerichte therapie, probleemoplossen, kindervraagstukken, teamontwikkeling, systeemdenken en persoonlijke ontwikkeling. Kijk voor meer informatie over Kids' Skills ook eens op de website www.kidsskills.org/Dutch. Wilt u een cursus 'Kids' Skills' volgen? Bel dan Caroline Beumer van BrandNewWay (tel. 023 537 12 30). De cursus die zij geeft is bedoeld voor leerkrachten én ouders. Inhoud (verkort)InhoudVoorwoord door Michael DurrantHoe kun je dit boek gebruiken?Een handleiding voor de methode van Kids’ SkillsEen inleiding in oplossingsgerichte voorlichting en therapie met kinderenEen verzameling goede ideeën voor het opvoeden en grootbrengen van kinderenWat is Kids’ Skills?Problemen vertalen in vaardighedenMotivatie opbouwenDe vaardigheid oefenenHet leren versterkenHet ontstaan van Kids’ SkillsDe doelenKids’ Skills wordt volwassenKids’ Skills vereist een nieuwe manier van denkenDe 15 stappenStap 1 Problemen vertalen in vaardighedenProblemen pellen – de vaardigheid zoeken die achter het probleem schuilgaatAls een kind meerdere problemen heeftComplexe problemen opsplitsenIets kunnen is niet hetzelfde als ergens mee ophoudenVan niet naar welStap 2 Het eens worden over de vaardigheid die geleerd moet wordenTip 1 Breng Kids’ Skills in praktijk met een groep kinderenTip 2 Praat in termen van ‘we’ in plaats van ‘ik’ als je een vaardigheid voorsteltTip 3 Onderhandel met het kindTip 4 Laat kinderen elkaar helpen zoeken naar de vaardigheden die zij moeten lerenStap 3 De voordelen van een vaardigheid onderzoekenMotivatie – waaruit bestaat dat?Wat betekent ‘voordeel’?Iedereen kan een bijdrage leverenStap 4 De vaardigheid een naam gevenKinderen ontlenen namen aan heldenStap 5 Een totemfiguur kiezenDe totemfiguur beschrijvenHoe helpt de totemfiguur het kind?Stap 6 Supporters wervenWie kunnen er supporter worden?Hoe vraagt het kind iemand om supporter te worden?Stap 7 Meer zelfvertrouwen gevenHoe je kinderen meer zelfvertrouwen kunt gevenHoe je goede redenen kunt aanvoeren waarom je er vertrouwen in hebtStap 8 Plannen maken om het te vierenWat is ‘vieren’?Iets vieren met een grote groep kinderenAls een kind het niet wil vierenOok oudere kinderen vinden het leuk om iets te vierenStap 9 De vaardigheid omschrijvenLaat eens zien hoe je het gaat doenLaten we het eens proberenStap 10 Naar buiten tredenHet is veel gemakkelijker om te praten over vaardigheden die geleerd moeten worden dan over problemen die moeten worden opgelostNaar buiten treden beperkt vooroordelenHoe ver ga je met naar buiten treden?Hoe treed je naar buiten?Stap 11 De vaardigheid oefenenDe beste manier om een vaardigheid te oefenen is door het te doenLaat het kind ideeën aandragen voor het oefenen van de vaardigheidHoe vaak moet het kind oefenen?Kleine stapjesSuccesdagboekZorgen dat het kind genoeg energie heeft om te blijven oefenenDriewerf hoeraComplimentjes via-viaPrijzen is een teamsportStap 12 Geheugensteuntjes bedenkenOmgaan met frustratie en teleurstellingHoe je het kind bij de les kunt houdenKinderen kunnen elkaar bij de les houdenStap 13 Vieren dat het gelukt isEn als een kind zijn vaardigheden nou niet leert?Wat het betekent om iets te vierenMensen bedankenDe positieve effecten van een bedankjeStap 14 De vaardigheid aan anderen doorgevenOnderwijzen is ook lerenDoor anderen te bedanken krijg je een betere reputatie en meer waarderingKinderen zijn geboren onderwijzersStap 15 Op naar de volgende vaardigheidZelfvertrouwenVaardigheden die nog op hun beurt wachtenOplossingen vinden met behulp van Kids’ SkillsSlechte gewoontenAgressief gedragDepressie, verlies en verdrietAngsten en nachtmerriesGedragsproblemenRituelenPestenZelfbevuilingGruwelen op een zomerkampDriftbuienVuurtje stokenAandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD)Alles op een rijtjeWoord van dankHulpmiddelen voor Kids’ SkillsNuttige literatuurOver de auteur

In 'Van deze kinderen ga je houden' van Anja Vink leef je een schooljaar lang mee met de kinderen in klas 1D van de GKH (nu experience college), een vmbo in de Rotterdamse wijk Delfshaven. Je ziet de leer­lingen, Bilal, Jim, Mateus en Fahimida met hun medeleerlingen van onzekere kinderen uitgroeien tot onbevangen spontane pubers. De meesten van hen stappen de GKH binnen met een rugzak vol pro­blemen en een taalachterstand van gemiddeld bijna twee jaar, die de wereld vaak onbegrijpelijk voor hen maakt. Woorden als `lichte vorst' bij een wiskundeles over negatieve getallen maken de opdracht tot een geheime boodschap die niet te ontcijferen valt. Iedere schooldag leest leerkracht Vincent van der Pas ze voor, hij leert ze nieuwe woorden, praat met ze over hun leven en opent een wereld van wetenschap, geschiedenis en het dagelijkse nieuws. Stapje voor stapje geven de leerlingen van 1D hem hun vertrouwen. Op zijn beurt leert Vincent hun dat school leuk kan zijn, en dat hard werken ook echt iets oplevert.

Kriminalthriller von Graham Greene aus der Nachkriegszeit.

WAAROM ZIJN SPELEN EN LEREN (BIJNA) HETZELFDE? WELK GEVAAR SCHUILT ER IN TE VEEL TOETSEN? WAT ZIJN DE TIEN MOTIVATIE-VERBODEN? Leraren en opvoeders denken vaak dat ze concrete instructies moeten geven om leerlingen te motiveren. Zo komen ze van input tot de gewenste output. Maar een goede motivator vraagt niet meteen aan anderen om iets te doen, hij of zij durft juist de controle los te laten en dwang weg te nemen. Leerlingen intrinsiek motiveren bespreekt de manier waarop we de ontwikkeling van kinderen en jongeren zo positief mogelijk beïnvloeden. Niet het behalen van goede resultaten is belangrijk, wel het stimuleren van aangeboren nieuwsgierigheid. Want juist door spontaan spelplezier zijn leerlingen beter in staat om te leren. Dit boek is een pleidooi voor meer compassie, meer speelruimte en minder druk in het onderwijs. Het verkent zo waar het begrip 'intrinsieke motivatie' voor staat. Allerlei nuttige tips en verhalen laten zien wie wij mensen, kinderen en jongeren voorop, echt zijn: sociaal, spelend, en nieuwsgierig om te leren.

Expliciete Directe Instructie (EDI) is een bewezen aanpak om de leseffectiviteit te verhogen en te zorgen voor succeservaringen en betere leerprestaties bij alle leerlingen. De vrouw of man voor de klas is daarbij de sleutel tot succes. Dagelijks werken leerkrachten met passie en toewijding om hun leerlingen voor te bereiden op het vervolgonderwijs en hun toekomstige rol in de maatschappij. Dit boek gaat over de kern van het vak: onderwijzen. Het gaat over de belangrijkste taak van het onderwijs, het bieden van eerlijke kansen door kwalitatief hoogwaardige instructie. Een effectieve leerkracht wacht niet totdat leerlingen uitvallen en extra hulp buiten de klas moeten ontvangen of op een eigen leerprogramma worden gezet. Een ons preventie is waardevoller dan een kilo zorg! Het hele boek is nu herzien en er zijn hoofdstukken toegevoegd over: • EDI in groep 1 en 2; • de kracht van herhaling; • het geven van effectieve feedback; • hoe je EDI goed schoolbreed implementeert. EDI is geen onderwijshype, maar een degelijke aanpak die zowel in de wetenschap als in de dagelijkse lespraktijk is geworteld. Grijp je vak, durf te onderwijzen en geniet ervan!

Het leren van leerlingen is mede afhankelijk van de kwaliteit van de lessen die leraren geven. Door zicht te hebben op de les en de kwaliteit ervan te bepalen weet je wat een leraar goed doet en wat eventueel verbeterpunten zijn. Zo kan er gericht worden gewerkt aan verbetering van lessen, bij individuele leraren of in het schoolteam. Dit is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want wat is een goede les? En hoe meet je de kwaliteit daarvan? Vaak wordt dit gedaan door het observeren van lessen. Maar je kunt ook leerlingen vragen wat zij van de les vonden, of leraren zelf hun eigen lessen laten beoordelen. Elke vorm van meten vraagt een gedegen voorbereiding door na te denken over vragen als: wat wil je precies meten, met welk instrument en hoe analyseer en interpreteer je data? Voor het daadwerkelijk verbeteren van de leskwaliteit is het bovendien van belang te weten wát je wilt verbeteren en hóe je dat doet, en spelen bijvoorbeeld coaching en de motivatie van de leraar zelf een grote rol. Naast bovengenoemde onderwerpen beschrijft de auteur welke kansen artificiële intelligentie biedt voor leraarprofessionalisering, gericht op het meten en verbeteren van leskwaliteit. Tot slot gaat zij in op de rol van de Onderwijsinspectie met betrekking tot de kwaliteit van lesgeven die zij beoordeelt. Dit boek is geschreven voor kwaliteitszorgmedewerkers, kwaliteitscoördinatoren, schoolleiders, schoolopleiders, intern begeleiders, leraren en lerarenopleiders.

Goed gedrag is het begin van goed leren. Alle leerlingen verdienen klaslokalen waar het rustig en veilig is, en iedereen waardig met elkaar omgaat. Het is een van de belang- rijkste taken van de leraar om zo’n ruimte te creëren. Maar dit gaat niet vanzelf. Het is niet voldoende om te zeggen dat leerlingen zich moeten gedragen, goed gedrag zal weloverwogen en met veel inspanning moeten worden aangeleerd. Regie in de klas is een praktische gids die leraren hierbij helpt. Praktisch, wetenschappelijk onderbouwd en gebaseerd op de expertise van geweldige leraren van over de hele wereld. Het staat vol met strategieën, tips en gedegen adviezen, waar iedere leraar – nieuw of ervaren – iets mee kan. Tom Bennett is voormalig docent, gedragsdeskundige en oprichter van ResearchED. Hij schreef diverse publicaties over gedrag in de les en is een veelgevraagd internationaal spreker.

Een groot deel van de lessen op Nederlandse basisscholen gaan over taal: lezen, schrijven, spelling, grammatica, woordenschat, mondelinge communicatie. Toch verliest Nederland al jaren internationaal terrein als het gaat om leesprestaties. En ook de leesmotivatie van Nederlandse leerlingen is significant afgenomen; ze voelen zich weinig betrokken bij het leesonderwijs. Terwijl goed kunnen lezen en schrijven een voorwaarde is voor digitale geletterdheid. En dat is essentieel om te kunnen functioneren in onze digitale samenleving. Goed leren lezen en schrijven leer je bij uitstek op school. Maar waar moet je als leerkracht beginnen als je moet kiezen uit het enorme aanbod van leerlijnen, methodes, toetsen, handreikingen en tips voor taal en lezen? Rijke taal gaat over taal- en leesdidactiek voor het basisonderwijs. Het slaat een brug tussen theorie en praktijk en laat je zien hoe je duurzaam, betekenisvol taal- en leesonderwijs geeft zodat elke leerling zijn taalbasis kan vergroten. De auteurs onderbouwen hun beweringen met wetenschappelijke bronnen. Rijke taal bevat geen traditionele verdeling in taaldomeinen, maar de hoofdstukken zijn afgestemd op het creëren van rijke contexten, het kiezen van rijke teksten en het vormgeven van actief denken over taal en interessante onderwerpen. Daarmee geeft dit boek je tientallen praktische handvaten om leerlingen de juiste ondersteuning te bieden en een goede taalbasis (mee) te geven. Rijke taal is bedoeld voor iedereen die inzicht wil krijgen in wat goed taal- en leesonderwijs is én daarmee aan de slag wil gaan. Dat kunnen werkende leraren, logopedisten, IB’ers en remedial teachers zijn, maar ook bachelorstudenten, post-hbo-studenten of master-studenten op het gebied van educatie of logopedie. Erna van Koeven is hoofddocent binnen de afdeling Educatie en Bewegen van Hogeschool Windesheim. Ze is onderzoeker bij het lectoraat Onderwijsinnovatie en ICT en zij maakt deel uit van de leerkring Geletterdheid en Schoolsucces. Anneke Smits is lector bij het lectoraat Onderwijsinnovatie en ICT van Hogeschool Windesheim en zij maakt deel uit van de leerkring Geletterdheid en Schoolsucces. De auteurs doen regelmatig verslag van hun eigen werk met scholen in de veelgelezen blog geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com.

Wat is de impact van trauma op de ontwikkeling? Hoe werk je aan veerkracht? Hoe leer je kinderen zichzelf reguleren? Sinds een aantal jaren is er in Nederland en Vlaanderen meer aandacht voor ingrijpende jeugdervaringen (ACE's) en trauma bij kinderen en jongeren. Deze gebeurtenissen zijn vaak onzichtbaar voor leraren, maar hebben een grote invloed op de sociale en emotionele ontwikkeling, het gedrag en de prestaties op school. De traumasensitieve school reikt je handvatten aan om door een whole child approach traumasensitief onderwijs vorm te geven en een omgeving te creëren waarin kinderen zich veilig en gesteund voelen. Deze aanpak is goed voor álle kinderen. Dankzij een schoolklimaat waarin veel structuur wordt geboden, waar sociaal en emotioneel leren (SEL) belangrijk is en waar kinderen leren zichzelf reguleren met hulp van een steunende volwassene, maak je jouw school een plek waar alle kinderen tot leren komen. Deze nieuwe editie werd aangevuld met praktische ideeën, oefeningen en voorbeelden van traumasensitieve scholen in Nederland en Vlaanderen. Als leerkracht leer je kijken door een traumabril, leer je hoe je coregulator kunt zijn en een warme, steunende relatie kunt opbouwen. Het boek bevat tips voor het versterken van veerkracht en toont hoe je je kinderen hun talenten laat ontdekken. 'Anton Horeweg is erin geslaagd om de ingewikkelde theorie rondom trauma in eenvoudige taal te beschrijven en te vertalen naar de praktijk op school.' - Dr. Arianne Struik | directeur Institute for Chronically Traumatized Children (ICTC)

Wat is een goede les? En wat doet een effectieve leraar?In De zes rollen van de leraar beschrijft Martie Slooter wat leraren kunnen doen om leerlingen daadwerkelijk te laten leren. Ze beschrijft effectief lerarengedrag aan de hand van zes rollen:* de gastheer;* de presentator;* de didacticus;* de pedagoog;* de afsluiter;* de coach.Dit boek is gebaseerd op de meest actuele, wetenschappelijke inzichten over hoe leerlingen tot leren komen. Slooter gaat niet alleen in op de basiskennis, -vaardigheden en overtuigingen die beginnende leraren bezitten. Ze beschrijft met de nieuwe, overzichtelijke leerlijn van de leraar ook helder hoe leraren zich ontwikkelen en wat ervaren leraren kennen en kunnen.Uitgebreid staat Slooter stil bij de zesde rol: de leraar als coach. Als leraren in staat zijn samen met leerlingen te reflecteren op hun leerproces, komt het ultieme doel in zicht: de zelfregulatie van leerlingen, waarbij ze het eigen leren sturen.De zes rollen van de leraar is een volledig boek, dat behalve de leerlijn van de leraar ook concrete gedragsindicatoren en reflectietools bevat. Dit maakt het onmisbaar voor iedere leraar - zowel studerend, beginnend als ervaren.

Zintuiglijke prikkelverwerking (ZiP) heeft heel veel invloed op ons leven, terwijl we ons er niet zo van bewust zijn. Dat veroorzaakt bijvoorbeeld druk en overprikkeld gedrag, of juist teruggetrokken en/of sloom gedrag. Bij iedereen werkt ZiP op een andere manier: sommige mensen hebben meer, andere juist minder prikkels nodig. Het kan dus zijn dat je voelt dat jij (of je kind) soms wat problemen ervaart met de prikkels om je heen. Je kunt er alleen de vinger niet helemaal op leggen. Misschien word je soms heel onrustig, en ga je tijdens feestjes vaak even naar buiten om tot rust te komen. Of misschien durf je je kind eigenlijk niet bij anderen te laten eten, omdat hij nog geen vijf minuten kan stilzitten. Hoe leg je uit dat dat echt geen onwil is, maar onkunde? Op heldere wijze, met behulp van illustraties, testjes en alledaagse voorbeelden, wordt uitgelegd hoe zintuiglijke prikkelverwerking verloopt, bij kinderen én volwassenen. Je leert welk gedrag past bij onder- en overprikkeld zijn en hoe je daar snel, eenvoudig en met meer begrip op reageert. Binnen je eigen gezin, maar ook op je werk, op school, met familie of vrienden, op feestjes en in situaties zoals boodschappen doen.

Dit handboek gaat over de cultuur van onderwijsorganisaties. Cultuur is grotendeels onbewust, maar zeer nadrukkelijk in de school aanwezig. Ingesleten gewoonten, oud zeer, aannames; dit kan allemaal leiden tot onprofessioneel gedrag van volwassenen in en rond de school. Uitgangspunt is dat alle gedrag is aangeleerd, en dus kan ook nieuw, professioneel gedrag worden aangeleerd. Professioneel gedrag leidt tot het behalen van de doelen van de school en tot welbevinden, van jezelf en van de ander. De auteurs hebben de zesde druk van dit boek uitgebreid herzien en aangevuld met veel nieuwe inzichten; onder andere rondom gevoelens van (on)veiligheid, passief gedrag en miskenningen, verwarringen in terminologie, de rol van angst en boosheid en nog veel meer. Krijg een nog vollediger inzicht in alle aspecten van de schoolcultuur!

"Een goede taalontwikkeling is de basis om te komen tot communicatie en interactie, stelt ons in staat gedachten en emoties te benoemen en te ordenen, is van groot belang om te leren redeneren en problemen op te lossen, en leidt tot zelfredzaamheid." Taal en spel zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden: spel is een natuurlijke activiteit om een taal te leren en omgekeerd heeft taal een positieve invloed op de spelontwikkeling van kinderen. Naast een theoretische basis over de (taal- en spel)ontwikkeling van jonge kinderen, biedt dit boek een schat aan praktische tips voor onder meer het inrichten van een talige speelleeromgeving, het meespelen tijdens spel, het uitbreiden van kennis van de wereld en het uitdagen op een complex taaldenkniveau. Er is bovendien aandacht voor kinderen in een lastige thuissituatie, kinderen met TOS en meertalige kinderen. Ook komen de executieve functies aan bod, gezien de wisselwerking die de executieve functies hebben met taal en spel. Tot slot worden spelkansen en -gelegenheden in de midden- en bovenbouw beschreven. Want ook daar biedt spel mogelijkheden om het taaldenkniveau van kinderen naar een hoger plan te tillen. Met de inzichten uit dit boek kun je als onderwijsprofessional een leeromgeving creëren die voldoet aan alle voorwaarden om de taalontwikkeling van kinderen spelenderwijs te bevorderen.

Iedere leraar kent ze wel: leerlingen die altijd met hun stoel zitten te wippen of zich het liefst de hele dag verschuilen in hun capuchon. Het lijkt alsof deze leerlingen niet betrokken zijn bij de les en totaal niet opletten. Lastig gedrag, zou je denken, maar in werkelijkheid zetten deze leerlingen allerlei trucs in om juist wél bij de les te kunnen blijven. Ze zijn zintuiglijk onder- of overprikkeld en proberen hun balans te herstellen. Met dit boek wordt duidelijk hoe nuttig het is om te wiebelen en friemelen in de klas! Op heldere wijze wordt uitgelegd hoe zintuiglijke prikkelverwerking verloopt, zowel bij de leerlingen als de leraar zelf. Leraren leren op een andere manier naar leerlingen kijken: door een zogenaamde ZiP-bril. Met deze bril op zien zij de afwijkende prikkelverwerking en kunnen daar snel, eenvoudig en met meer begrip op reageren. Zonder gebruik te maken van een diagnose, medicijnen of therapie. Dit boek is vooral heel praktisch. Er zijn veel (didactische) tips die het klaslokaal en de les zintuigen-vriendelijk maken en zo het leerrendement voor alle leerlingen verhogen.

Of leren nu al goed gaat of lastig is, Leren. Hoe? Zo! Voor ouders is de ultieme gids voor zij die hun kind willen helpen met leren. Dit boek biedt je op een praktische en interactieve manier alles wat je nodig hebt om je kind te ondersteunen bij het ontwikkelen van een goede studiemethode. Vol met eenvoudige tips en concrete voorbeelden, helpt het je kind beter en slimmer te leren. Waarom? Dit boek vertelt je op aan de hand van heel concrete voorbeelden en experimenten hoe leren werkt De tips in dit boek zijn gebaseerd op overtuigende wetenschappelijke inzichten die op een toegankelijke manier worden hertaald. Wat? Waarom is leren soms lastig? Hoe werkt de leermotor van je kind? Hoe denkt je kind over leren? Hoe help je je kind met studeren? Voor wie? (Plus)ouders Opvoeders

Dit oefenboek begeleidt studenten bij het invullen van Kijk ik - het kindvolgsysteem. Je gaat aan de slag met portretten en leert stap voor stap een portret in te vullen. Aan de hand van concrete oefeningen leer je het welbevinden, de betrokkenheid en de ontwikkeling van kinderen in kaart brengen. Het is ideaal voor studenten die hun vaardigheden in observaties willen verfijnen en direct in de praktijk willen toepassen.

Voor basisschoolleerlingen is het bijna magisch om te merken dat ze kunnen opschrijven wat zij in hun hoofd hebben. Woorden vinden voor wat je denkt en voelt, is in elke denkbare situatie belangrijk. Creatief schrijven helpt de schrijfvaardigheid. Dit boek helpt je om creatief schrijven in je klas tot een succes te maken. De voorleesverhalen vormen de basis. De handige vragen brengen het denken op gang en de vele tips stimuleren de leerlingen hun verbeeldingskracht te gebruiken bij de creatieve schrijfopdrachten in dit boek. Ze ontdekken de kracht van die ene letter. De F van Fantasie! Marlies Verhelst is kinderboekenschrijver. Via de Schrijverscentrale en als School-schrijver bezoekt ze veel scholen. Ook geeft ze workshops over lezen en schrijven aan leerkrachten en leesconsulenten. Ze was jarenlang docent Nederlands in het voortgezet onderwijs.

Moet je als leraar kiezen tussen welbevinden of presteren? Wat is kwaliteitsvolle motivatie? Met welke ingrepen in ABC-ondersteuning verhoog je de motivatie? In het onderwijs willen we dat leerlingen leren én dat ze zich goed voelen op school. Om beide doelen te bereiken is een motiverend klimaat goud waard. In de praktijk zijn veel leraren zoekende om hun motiverende opdracht zo goed mogelijk in te vullen. Soms moeten ze daarbij trekken en sleuren. Motiveren wordt dan 'moet'-iveren. Volgens de zelfdeterminatietheorie vormen ABC-ervaringen – Autonomie, verBondenheid en Competentie – het fundament voor duurzame motivatie. Als leraren systematisch aandacht schenken aan dit ABC, worden excellentie en welzijn met elkaar verzoend. Het ABC van motivatie in onderwijs staat boordevol praktijkvoorbeelden om de basisprincipes van het ABC-model te leren kennen. Het boek introduceert het leraarkompas, dat een brede waaier aan motiverende praktijken bevat. Het ABC-model biedt een verfrissende kijk op hoe leraren, directies en leerlingbegeleiders kunnen bijdragen aan het versterken van de kwaliteit van ons onderwijs.   'Dit boek is misschien wel de meest waardevolle hulpbron die een leerkracht kan bezitten.' - Prof. dr. Richard Ryan | grondlegger van de zelfdeterminatietheorie en gerenommeerde onderzoeker 'Leraren hebben vandaag behoefte aan de integratie van diverse wetenschappelijke inzichten. Dit boek draagt daar sterk toe bij. Het verenigt de focus op sterkere academische prestaties met de aandacht voor een gezonde psychologische ontwikkeling van leerlingen.' - Bruno Vanobbergen | directeur-generaal Katholiek Onderwijs Vlaanderen 'De positieve mensvisie waarbij er wordt aangegeven dat je leerlingen je bondgenoten zijn, is een mooie eyeopener voor leraren en docenten.' - Silvana Herben | docent van het jaar 2023-2024, InHolland, opleidingsdocent pedagogiek Jonge Kind, Pabo en Ad-pep 'Zeer herkenbaar en interessant!' - Leerling uit het zesde middelbaar, Sint-Gertrudiscollege Wetteren

Schaalvergroting is een hot item, ook in het onderwijs. De afgelopen jaren zijn er grote schoolorganisaties ontstaan die een ruimer studieaanbod en een bredere centrale ondersteuning hebben. Deze ontwikkeling brengt professionalisering met zich mee, maar roept ook vragen op. Zullen scholen wel snel genoeg kunnen inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen? En zullen leerkrachten en leerlingen er zich thuis voelen? Op grote schaal scholen slim organiseren stuurt al wie bij onderwijs en non-profit betrokken is in de richting van verandering. Ver weg van bureaucratie en logge structuren inspireert het om alle betrokkenen met plezier te laten samenwerken. Aan de hand van concrete stappen vertelt het boek hoe, via slimme teams en een nieuwe rol voor leidinggevenden, de kernopdrachten van organisaties worden versterkt. Voor iedereen die een nieuwe weg in wil slaan, is dit boek de ideale inspiratiebron.   'Het is zoals de auteurs schrijven: “We kunnen de problemen van vandaag niet oplossen met de systemen van gisteren voor de mensen van morgen' Daarom is ook in het onderwijs disruptie de grootste uitdaging voor sterke leiders. Dit boek is een schitterende handleiding om het samen waar te maken!' - Saskia Van Uffelen - CEO Ericsson Belux 'Terwijl velen schaalvergroting zien als een uitdaging naast talrijke andere, lees je in dit boek hoe het net het antwoord kan zijn. De auteurs brengen kaders en praktijkvoorbeelden samen die je helpen om slim de brug te slaan tussen wat je als organisatie bent en wat je zou willen en kunnen zijn.' - Jan Vanhoof - hoofddocent Departement Onderwijs en Opleidingswetenschappen Universiteit Antwerpen

Ontdek hoe je (potentieel) sterke rekenaars herkent, ook de jonge en meertalige. En krijg inzicht hoe je je reken-wiskunde les en beleid zo inricht dat je ook sterke rekenaars goede kansen biedt.

Waarom is coaching de sleutel tot levenslang leren? Hoe vind je de goede balans tussen een werk- en vertrouwensrelatie? Welke rollen neem je best op als leraar-coach? Leraren en docenten krijgen steeds meer de rol van coach. Ze verwachten dat leerlingen en studenten zelf hun stages, eindwerken, scripties en projecten in handen nemen. Hoe doe je dit nu concreet? Wat met studenten die liefst de leraar aan zet houden? Hoe zet je hen aan om zelf doelen te bepalen? Leren durven coachen reikt een helder coachingskader aan met rijke voorbeelden voor alle verschillende fases van procesbegeleiding. Het vertelt je over de verschillende rollen die je als leraar-coach kunt opnemen en hoe je leerlingen elkaar laat coachen. Dankzij dit boek leer je gepast reageren op wat je studenten nodig hebben, werk je efficiënter en genereer je meer impact.

Alles over dyspraxie sluit aan bij de succesvolle boekenreeks van Kathy Hoopmann, met bestsellers als Alle katten hebben autisme en Alle honden hebben ADHD. De innemende teksten en kleurrijke foto’s laten zien hoe mensen met dyspraxie bij DCD de wereld ervaren. Het boek brengt op sympathieke en humoristische wijze in beeld welke uitdagingen zij en hun dierbaren kunnen tegenkomen, maar benadrukt ook de positieve kenmerken die hen zo speciaal maken.

Inclusief onderwijs is een prioriteit in het Vlaamse onderwijslandschap. Elke school heeft daarbij de opdracht om het onderwijsaanbod maximaal af te stemmen op de ontwikkeling van de leerlingen. Bij sommige leerlingen zijn er door hun specifieke socio-economische context en hun sterktes en beperkingen andere leerdoelen en onderwijsbehoeften aan de orde. In dat kader staan vandaag meer dan 3600 ondersteuners leerlingen en leerkrachten bij vanuit ondersteuningsnetwerken, -teams en leersteuncentra. Maar wat doet een ondersteuner? Wat heeft de ondersteuner nodig om kwaliteitsvol te ondersteunen? En wat houdt onderwijsondersteuning nu juist in? Sinds de invoering van het ondersteuningsmodel in 2017 volgde een multidisciplinair onderzoeksteam van de AP Hogeschool diverse ondersteuningsnetwerken, ondersteuningsteams en ondersteuners. Het zijn hun verhalen, bezorgdheden, tools en ervaringen die aan de grondslag liggen van deze gids. Verder biedt dit handboek de noodzakelijke basiskennis voor de ondersteuner. Het kader linkt ondersteuning aan de klascontext, geeft aan waar die ondersteuning begint en eindigt, verkent de rol en het mandaat van de ondersteuner en voorziet vier begeleidingsvormen. Onderwijs ondersteunen is een boek voor iedereen die betrokken is bij leersteun en inclusief onderwijs.

De school representeert als geen andere plek de maatschappij: ze staat er middenin. Via de leerlingen komen de invloed van armoede, discriminatie, zorgen rond het klimaat, toenemende prestatiedruk en de invloed van sociale media de school in. Al deze aspecten spelen een cruciale rol in het leven van kinderen en jongeren in en rond de school. Schoolteams werken met hun leerlingen hard in het aangaan van deze uitdagingen, maar staan steeds meer onder druk. Bij toenemende problemen is de stap naar individuele ondersteuning of jeugdhulp snel gemaakt.Met dit boek willen we andere oplossingen aanreiken. Scholen benutten hierbij kansen in de omgeving. Dit doen ze vanuit een steunend netwerk rond gezinnen, een gezonde leefomgeving en belangrijke voorzieningen in de buurt, wijk of regio. Met een blik die ook over de schoolmuren heen gericht is, zetten ze in op empowerment van hun teams én van de leerlingen. Zo bouwen ze een stevige pedagogische basis. Dit doen ze samen met de leerlingen, de ouders, hun netwerken en partners in en rond de school. Want samen kun je de wereld aan.Dit boek is een bron van inspiratie voor alle onderwijsprofessionals die trots zijn op wat ze doen en openstaan voor nieuwe inzichten. Dit zijn zowel directies van scholen en teamleiders als intern begeleiders, ondersteuningscoördinatoren, mentoren en leraren. Ook biedt het krachtige handvatten voor partners in het jeugddomein die met scholen samenwerken en voor opleidingen van toekomstige onderwijs- en jeugdprofessionals.OVER DE AUTEURSAnja Verwoerdt heeft haar roots in het onderwijs. Als onderwijsadviseur, orthopedagoog-generalist NVO en GZ-psycholoog (K&J) gelooft ze in de kracht van een ondersteunende omgeving rond jeugdigen en gezinnen. Ze publiceerde over interprofessionele samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp. Haar promotieonderzoek gaat over processen onder de oppervlakte van domeinoverstijgend samenwerken rond jeugd en gezin. Chaja Deen heeft ervaring als orthopedagoog in het voortgezet onderwijs en in de jeugdzorg en werkt nu bij het Nederlands Jeugdinstituut. Daar richt ze zich op het versterken van kansen, welbevinden en talenten in en rond het onderwijs. Haar overtuiging is dat positieve samenwerking tussen betrokkenen, ook op beleidsniveau, helpt bij het floreren van jeugd, gezinnen en scholen.

In deze persoonlijke en inspirerende brief aan toekomstige en beginnende docenten deelt Philippe Meirieu zijn diepgaande inzichten over het onderwijs. Hij schrijft over de uitdagingen van een steeds veranderend onderwijssysteem en herinnert ons aan de kern van het docentschap: de liefde voor leerlingen en het overdragen van kennis. Met deze brief biedt Meirieu zowel steun als inspiratie voor wie aan de start van zijn loopbaan staat. Of je nu lesgeeft op een basisschool of een middelbare school, hij gidst je door de complexiteit van het vak en moedigt je aan om met passie en toewijding te blijven onderwijzen – zelfs in zwaar weer. Philippe Meirieu (1949) is een Franstalige onderwijspedagoog, onderzoeker en schrijver. Hij is momenteel emeritus-hoogleraar aan de Universiteit Lumière-Lyon 2. Meirieu schreef meer dan dertig zeer populaire pedagogische, didactische en opvoedingsfilosofische boeken. Gedurende zijn hele loopbaan is hij altijd vol overtuiging blijven lesgeven aan leerlingen en studenten.

Onderwijs is voortdurend in verandering. Veranderen – verbeteren en vernieuwen – zijn zowel bewuste ontwikkelkeuzes als onderdeel van de dagelijkse realiteit. Veranderkracht is cruciaal voor onderwijsorganisaties om mee te bewegen en richting te geven aan veranderingen die tot duurzame oplossingen en verbeteringen leiden. In het boek ‘De grote vragen over onderwijsinnovatie’ zijn inzichten samengebracht die zijn gebruikt en ontwikkeld door het Lectoraat Organiseren van Verandering in Onderwijs in het Kenniscentrum Leren en Innoveren van de Hogeschool Utrecht. Verschillende thema’s rondom onderwijsinnovatie worden in een praktische context omschreven: de complexiteit van onderwijsveranderingen, de schommelingen in veranderenergie, het organiseren van verandering, de netwerkvorming ten behoeve van innovatie, de ‘agency’ van studenten en docenten, evidence informed veranderen en de rol van leiderschap in het omgaan met spanningen en paradoxen bij veranderingen. Het boek is geschreven voor de praktijk, op basis van onderzoek in de praktijk, vanuit wetenschappelijke denkkaders en is daarmee evidence-informed. We hopen dat dit boek inspiratie biedt, handvatten en goesting geeft en de dialoog over en onderzoek naar onderwijsverandering verder op gang brengt.

Dit boek is een eerbetoon ter gelegenheid van het pensioen van dr. Arts, medeoprichter van de capaciteitsgroep Belastingrecht aan de Universiteit Maastricht. Na zijn promotie in 1997 op het gebied van vennootschapsbelasting werd hij een kritisch expert, vooral op het terrein van de onzakelijke lening. Zijn bijdragen aan het onderwijs, waaronder goed gestructureerde blokboeken en instructies, werden zeer gewaardeerd. Hij speelde een belangrijke rol bij programmawijzigingen en was actief in commissies. Naast zijn focus op vennootschapsbelasting deed hij onderzoek naar diverse andere fiscale onderwerpen. Dit liber amicorum, meestal voor hoogleraren, onderstreept zijn bijzondere rol als docent en gewaardeerde collega.

Brieven aan Miyo biedt een unieke inkijk in het onderwijs door de ogen van een gepassioneerde leraar. In een serie brieven aan zijn stagiaire Miyo deelt Martin Bootsma zijn rijke ervaring en liefde voor literatuur. Hij toont hoe het lezen van klassieken met kinderen kan bijdragen aan diepere verbindingen en een levendige leeromgeving. Door verhalen, persoonlijke anekdotes en wijsheden nodigt Bootsma lezers uit om samen met hem na te denken over het belang van lezen, traagheid in een snelle wereld, en de rol van de leraar als verhalenverteller. Een inspirerend boek voor iedereen die zich betrokken voelt bij onderwijs en de kracht van verhalen.

In de wereld van vandaag ervaart iedereen weleens de druk om perfect te moeten zijn. Voor veel leerlingen kan deze druk overweldigend zijn. Ze streven naar perfectie in hun schoolwerk, bij buitenschoolse activiteiten en in sociale interacties. Deze jongeren zijn overmatig zelfkritisch en vertonen heftige reacties op kleine fouten, wat uiteindelijk kan leiden tot mentale gezondheidsproblemen zoals angst- en somberheidsklachten. Leraren spelen een cruciale rol in het herkennen en ondersteunen van leerlingen die worstelen met perfectionisme. Door praktische strategieën, zoals het aanleren van gezonde copingmechanismen en het bevorderen van een groeimindset, kun je leerlingen op een gezonde manier helpen omgaan met perfectionistische neigingen. In dit boek krijg je als leraar niet alleen handvatten om de tekenen van perfectionisme te herkennen, maar ook om effectief in te grijpen en te ondersteunen op het moment dat dit nodig is.

Het is belangrijk dat scholen zich nadrukkelijker gaan richten op sociaal-emotioneel leren (SEL). Want door SEL leer je omgaan met jezelf en de ander. Leerlingen die hun eigen emoties begrijpen en zich kunnen inleven in de ander, zullen bijvoorbeeld minder snel geneigd zijn anderen te kwetsen of pijn te doen. Wanneer leerlingen leren conflicten op te lossen en op hun eigen gedrag te reflecteren, kunnen zij beter relaties onderhouden. Hierdoor werkt SEL preventief: het draagt bij aan het creëren van een positief en veilig schoolklimaat. Dit boek is bedoeld voor onderwijsprofessionals die werken met leerlingen tussen 3 en 15 jaar. Het neemt je mee langs relevante invalshoeken, zoals het belang van SEL, de uitwerking van de vijf SEL-competenties en de leraar die werkt aan zijn eigen SEL-ontwikkeling. Ook is er een hoofdstuk over SEL en trauma en krijg je handvatten om SEL stevig in de school te verankeren. Daarnaast bevat dit boek een minicursus ‘SEL voor schoolteams’. HERZIENE EN UITGEBREIDE EDITIE